Geen 'Memphis-zweetband' in de Tour, wel een strenge onderlinge modepolitie

• Jonna ter Veer

  redacteur NOS Sport

Waar op het EK de witte zweetband van Memphis Depay het gesprek van de dag was, is het voor een wielrenner veel moeilijker om op te vallen. In teamtenue ben je tegenwoordig een rijdend billboard voor de sponsor, van helm tot sok.

Toch speelt het uiterlijk in wielerkoersen als de Tour de France wel degelijk een rol. De gemiddelde Tour-kijker zal het niet opvallen, maar de renners letten onderling enorm op elkaars look. Er zijn ongeschreven regels die bepalen of een renner 'gesoigneerd' op de fiets zit. Dat is wielerjargon voor 'goed verzorgd'.

"Remco Evenepoel is zo iemand. Die ziet er altijd piekfijn uit. Tot op het ijdele af", zegt Iris Slappendel, ex-profwielrenster en designer van wieleroutfits.

Tour-favoriet Tadej Pogacar lijkt er minder om te geven. "Met die plukken haar uit z'n helm komt het een beetje rommelig over; het is niet gesoigneerd."

Wat valt er dan allemaal onder gesoigneerd?

De lijst met ongeschreven regels is lang: sokken mogen niet vloeken bij je outfit en zijn bij voorkeur spierwit (mits het teamtenue dit toestaat). Witte sokken met zwarte schoenen? Not done. Kies dezelfde kleur.

Sokken boven je beenstukken? Nee, die moeten eronder. De pootjes van je zonnebril? Die draag je over het bandje van je helm, niet eronder. Haar op de benen? Weg ermee. De benen moeten glad zijn. Enzovoorts.

Waarom is het voor veel renners zo belangrijk dat ze er op de fiets gesoigneerd uitzien?

"Het is deels praktisch, maar ook trendbepaald", zegt Slappendel. Dat renners hun benen scheren heeft bijvoorbeeld een hygiënische reden. "Als je valt, kun je de wonden beter verbinden. En bij het masseren zit het beenhaar niet in de weg.'"

Wel is de verzorgdheid een eigen leven gaan leiden, zegt ze.

"Een gesoigneerde wielrenner doet voor een koers olie over de benen; het moet wel glimmen. Liefst met een tintje, zodat ze er bruiner uitzien. Michael Boogerd was altijd erg van de benen in de olie."

Slappendel legt uit dat bij teams een 'soigneur' dit doet, de term voor verzorger. "Die zet alle renners even warm, oftewel masseert de olie in. Ook maakt een soigneur bidons klaar en vangt-ie de renners op na de wedstrijd." Per Tour-team van acht renners zijn er zo'n vier tot vijf soigneurs, legt ze uit.

Waarom al die aandacht voor een mooi been? "Wielrenners kijken naar elkaars benen om een inschatting te maken van hoe goed ze in vorm zijn", vertelt Jasper Ockeloen, ex-profwielrenner en sokkenfabrikant.

Waar op gelet wordt? "Weinig vet, veel spieren, zichtbare aderen en gebruind, want dat betekent dat je veel buiten hebt getraind. Witte sokken vergroten dat effect."

Straf Van Vleuten

Wie overigens niet aan die ijdelheid wilde meedoen, is de vorig jaar afgezwaaide wereldkampioen Annemiek van Vleuten. "Ik deed altijd wat ik praktisch vond. In het geval van sokken was dat meestal zwart, want witte sokken worden snel grijs."

Dat had een prijs toen ze in 2022 niet alleen de ongeschreven, maar ook de officiële regels van wielerbond UCI negeerde.

Van Vleuten droeg tijdens het wereldkampioenschap op de weg niet alleen hogere sokken dan toegestaan, maar ook een afwijkende kleur tijdritpak. Het kwam haar op een boete te staan van omgerekend zo'n 735 euro.

Terug naar de ongeschreven regels. Want ook die worden weleens overtreden. Zoals in het geval van Mathieu van der Poel.

Witte broek

Elke renner weet: de broek onder de regenboogtrui hoort zwart te zijn. Wie die ongeschreven norm aan zijn laars lapt, moet over een olifantenhuid en bij voorkeur een onwrikbaar zelfbeeld beschikken.

Mario Cipollini twijfelde nooit aan zichzelf. Als de Italiaanse sprinter een witte broek aan wilde, dan deed hij dat. Met overgave.

Van der Poel is geen Cipollini, maar hij deinst er evenmin voor terug af en toe de gebaande paden te verlaten.

Zo koos Van der Poel na zijn Nederlandse titel in 2019 opeens voor het witte lycra en won daarin de Amstel Gold Race en later de Ronde van Vlaanderen. Latere wereldkampioenen als Remco Evenepoel en Lotte Kopecky volgden dat voorbeeld.

In de wielerwereld gaat het er nog steeds over. Tijdens de afgelopen Giro postte het account van wielerploeg Team Jayco AIUla een video waarin ze renners vroegen wat ze van die witte broek vonden.

"Dat hoort gewoon niet", vond Geraint Thomas. "Alleen bij mooi weer", zei Filippo Ganna. Esteban Chaves was ook tegen: "Dan kan ik alles zien zitten." Tadej Pogacar vond dat hij dat alleen mag als hij wereldkampioen is.

Rel Pogacar

Diezelfde Pogacar had overigens zelf een rel aan zijn broek hangen vanwege de kleur lycra. Hij dreigde bij de afgelopen Giro d'Italia te worden gediskwalificeerd, omdat hij een paarse broek droeg bij zijn roze leiderstrui. Die combinatie mag niet, vond wielerbond UCI. De dag erna paste Pogacar zijn tenue aan.

De tijden van excentrieke renners als Cipollini, die in 2002 zelfs in tijgerpak aan de start van de Giro stond, lijken voorbij.

De sponsorbelangen zijn groot. Regels zijn aangepast. En discussie over een textielkleur moet je ook maar willen aangaan.

Met een gesoigneerd uiterlijk zit je veilig. Eventueel aangevuld met wat 'brave' accenten. Zo heeft Thomas een karakteristieke bril met wit frame waar je hem aan herkent. De Amerikaanse Chloé Dygert draagt altijd een korte wielerbroek en iets van roze, zoals roze schoenen of roze tape.

De 39-jarige Slappendel vindt het wel jammer dat wielrennen zo normatief is, want "het gedrag van de profs sijpelt door naar de amateurs".

Die vinden het nu ook belangrijk dat de sok spierwit is en de benen glad. En ze kijken een renner die het waagt een regenboogtrui te dragen - die gewoon te koop is - met de nek aan 'want alleen een wereldkampioen mag die aan'.

"Van mij mag je alles aantrekken als je lekker wilt fietsen. Niet elkaar de maat nemen om hoe je eruitziet."