Van deal forceren tot alles loslaten: voor Oekraïners is het gissen wat Trump wil
Wie je er ook naar vraagt op straat in Lviv, iedereen heeft de Amerikaanse verkiezingen nauwgezet gevolgd. "Ik ben de hele nacht opgebleven", zegt de 23-jarige student Joelia. "Ik was niet verrast, maar ik merk dat ik gespannen ben. Want wat gaat er nu met Oekraïne gebeuren?"
Na het nieuws van Donald Trumps herverkiezing is dat dé vraag die Oekraïners bezighoudt. Er is veel onzekerheid over wat het beleid gaat worden van de VS, nu nog de belangrijkste wapenleverancier van Oekraïne.
Trump en zijn aanstaande vicepresident Vance hebben zich herhaaldelijk heel kritisch uitgelaten over steun aan Oekraïne en over president Zelensky. Bovendien heeft de aanstaande president altijd warme banden onderhouden met de Russische president Poetin.
Ook nieuwe hoop
"Iedereen maakt zich zorgen en iedereen volgt wat er gebeurt", zegt een gepensioneerde Oekraïner die met zijn boodschappen naar huis loopt. "We hoopten natuurlijk dat het Harris zou worden. Maar het is wat het is."
Hij zal de oorlog beëindigen, hij zal de Russen dwingen om te stoppen.
Er is niet alleen pessimisme te horen. Ja, Trump heeft tijdens de campagne uitgehaald naar het Oekraïne-beleid van de huidige president Biden. Maar sommigen putten ook moed uit zijn bewering dat hij de oorlog op dag 1 van zijn presidentschap zal beëindigen.
Sergeant Roman, die even terug is van het front om een kameraad te begraven. hoopte juist op de overwinning van Trump. "Hij zal de oorlog beëindigen, hij zal de Russen dwingen om te stoppen. Als ze niet naar zijn ultimatum luisteren, dan zal hij ons gewoon heel veel wapens geven."
Die hoop is ook gebaseerd op Trumps optreden in zijn vorige termijn, toen hij als eerste Amerikaanse president wapens gaf aan Oekraïne. In 2017 stemde hij in met de levering van Javelin-antitankraketten. Die bleken aan het begin van de grootschalige invasie van Rusland in 2022 bepalend voor de verdediging van Oekraïne.
President Biden daarentegen heeft volgens Roman slechts "gedoseerd hulp" gegeven. Net genoeg voor Oekraïne om zich te verdedigen, maar niet genoeg om het tij van de oorlog te keren. Met de aanhoudende verliezen aan mensen en materieel kan het in ieder geval niet slechter worden dan het nu is, denken sommigen dan ook.
Zo wordt er op straat in Lviv gereageerd op de uitslag:
Afgaand op zijn vorige presidentschap en zijn verleden als vastgoedmagnaat zal Trump de oorlog benaderen als zakenman. "Ik stel altijd die ene vraag: waarom verdedigen we Zuid-Korea?", zei Trump aan het einde van zijn eerste termijn tegen journalist Bob Woodward. "Wat kan ons dat schelen? Het ligt 13.000 kilometer uit de buurt."
Onderhandelingstafel
Gezien Trumps onvoorspelbaarheid zijn er vele opties. Mogelijk zal Oekraïne gedwongen worden met Rusland te onderhandelen in ruil voor voortzetting van militaire steun. Dat is het uitgangpunt van een plan dat Trump is voorgelegd door zijn militaire adviseurs, die dat in juni bekendmaakten. Hij zou er "overwegend positief" op hebben gereageerd, meer is er niet over bekend.
In het uiterste scenario kan de nieuwe regering de hulp aan Oekraïne volledig stopzetten. "Oekraïne kan dan nog steeds doorgaan met de oorlog, maar de prijs zal veel hoger worden, de verliezen zullen veel groter worden", zegt de Oekraïense historicus en schrijver Jaroslav Hrytsak tegen de NOS. "Maar Oekraïners zullen niet zo makkelijk opgeven."
Trump kan inderdaad besluiten zijn handen af te trekken van de oorlog, denkt ook defensieanalist Davis Ellison van denktank HCSS. "Er is een wereld mogelijk waarin Washington zegt: we zien deze oorlog niet als prioriteit, Rusland doe wat je wil, Europa doe wat je wil."
'Dealmaker'
Maar aangezien Trump zich profileert als internationale dealmaker ligt een diplomatiek traject meer voor de hand. Waar de regering-Biden het verzwakken van Rusland als uitgangspunt heeft, benadrukt de Republikein dat hij een "geweldige" band heeft met president Poetin.
"De ergste deal zou beter zijn dan de situatie nu", zei Trump in september over Oekraïne. Inmiddels is de situatie in het binnengevallen land nog slechter. In de laatste week van september veroverde Rusland het meeste grondgebied van alle weken in 2024. Zelfs in Oekraïense media worden problemen met het tekort aan manschappen, uitgeputte eenheden en dramatische ontwikkelingen in de Donbas openlijk benoemd.
We moeten als Oekraïners ook leren meer op eigen benen te staan
Zelensky hamert er steeds op dat een deal met Rusland alleen mogelijk is als Oekraïne al het bezette gebied terugkrijgt. Dit benadrukte hij ook in een reactie op de uitslag van de presidentsverkiezingen, waarin hij Trumps 'vrede door middel van kracht'-benadering op het wereldtoneel prees.
Maar Zelensky heeft een slechte onderhandelingspositie vanwege de situatie aan het front, en na de verkiezing van Trump is de kans toegenomen dat Kyiv gedwongen wordt om in een deal het door Rusland bezette gebied in ieder geval tijdelijk op te geven.
"Misschien zijn Oekraïners bereid om dit te doen", zegt Hrytsak. Mensen zijn uitgeput van de oorlog, van alle verliezen en vernietiging. Alleen moet Oekraïne er dan wel wat voor terugkrijgen, benadrukt de historicus, namelijk veiligheidsgaranties van de NAVO zodat Rusland niet over een paar jaar opnieuw aanvalt. Die garanties zijn nu nog ver te zoeken.
Student Joelia hoopt dat Trump kiest voor een aanpak in het voordeel van Oekraïne. Zonder Amerikaanse steun wordt het heel moeilijk om Rusland weerstand te bieden. "We hebben internationale hulp nodig, zeker ook van de VS", zegt Joelia. "Maar we moeten als Oekraïners ook leren meer op eigen benen te staan. Want we kunnen er niet op rekenen dat Amerika ons zal redden."
