Geert Groot Koerkamp
Correspondent Rusland
Geert Groot Koerkamp
Correspondent Rusland
Steeds meer mensen ontvluchten de zuidelijke delen van de Russische provincie Koersk, waar Oekraïense troepen een week geleden de grens over trokken. Volgens de Russische autoriteiten zijn al meer dan 120.000 mensen geëvacueerd en ook in de aangrenzende provincie Belgorod zijn inwoners van enkele dorpen uit voorzorg naar veiliger oorden gebracht.
De hulp voor al die mensen komt langzaam op gang. In de regionale hoofdstad Koersk worden mensen ondergebracht in opvangcentra, in tenten en treinwagons. Sommigen worden doorgestuurd naar andere Russische regio's.
Plaatselijk vraagt de overheid de bevolking hulp te verlenen aan de geëvacueerden, maar soms nemen burgers ook zelf het heft in handen. Zo zijn in Moskou, Sint-Petersburg en enkele andere steden vrijwilligers begonnen met het verzamelen en versturen van hulpgoederen, van kleding en schoeisel tot speelgoed en voer voor huisdieren.
Oppositiegroepen in actie
Het initiatief komt van enkele oppositiegroepen die tegen het Russische optreden in Oekraïne zijn. In Moskou gaat het vooralsnog om een enkel verzamelpunt, in deze stad van meer dan twaalf miljoen inwoners.
"Ik denk dat de mensen die ons steunen sowieso sceptisch kijken naar alles wat er de afgelopen twee jaar gebeurt", zegt Ilja Krestjaninov, hoofd van de jongerenbeweging van de partij Burgerinitiatief. "Maar helaas is het niet mogelijk dat publiekelijk te uiten, want daarvoor kun je boetes krijgen of zelfs gevangenisstraf. Maar zo gauw ze de wettige mogelijkheid krijgen iets nuttigs te doen, waarvoor ze niet worden gestraft, zijn ze bereid in actie te komen en, zoals nu, de lijdende mensen te steunen."
Op deze kaart zie je in welk gebied Oekraïense troepen volgens denktank Institute for the Study of War aanwezig zijn:
De hulpactie wordt ondersteund door verschillende politici en ook bekende Russische artiesten die in het buitenland verblijven. De mensen die in Moskou aankloppen hebben over de inzameling gelezen op Telegram, of ervan gehoord via vrienden.
'We helpen mensen'
"Er zijn jonge moeders die bijvoorbeeld babyvoeding komen brengen die is overgebleven of niet goed is bevallen", zegt Krestjaninov. "Iemand brengt kinderkleren die te klein zijn geworden maar nog in goede staat. En er kwam ook een man die ons vroeg wat er nodig was en daarna honderd slaapzakken voor ons kocht."
Soortgelijke initiatieven zijn ontplooid in Kazan en Rostov-aan-de-Don. In oppositiekringen klinken soms negatieve reacties over deze hulp, omdat veel van de voor het geweld gevluchte mensen eerder de Russische inval in Oekraïne zouden hebben gesteund. Dat blijkt althans uit sommige videobeelden die na de start van de Oekraïense aanval in Koersk zijn verspreid, waarop bewoners zich wenden tot president Poetin voor hulp.
De hulpverleners vinden dat ze mensen in nood moeten helpen zonder aanzien des persoons. "We helpen in de eerste plaats mensen", zegt vrijwilligster Jekaterina Dobrynina. "We kijken niet naar iemands paspoort, geloof of principes. Het maakt ons niet uit op wie zo iemand heeft gestemd of wat hij denkt."
'Situatie is onder controle'
Het blijft lastig om precies in te schatten wat er intussen in de grensgebieden van Koersk gebeurt. Duidelijk is wel dat de gevechten vooralsnog doorgaan. Het Russische ministerie van Defensie meldde vandaag dat een Oekraïense aanval was afgeslagen, op meer dan twintig kilometer van de grens met Oekraïne. Volgens Moskou is de Oekraïense opmars op Russisch grondgebied tot staan gebracht. De Oekraïense president Zelensky zei vandaag dat zijn troepen juist nog steeds terrein winnen. Maar het is onmogelijk onafhankelijk te verifiëren wie er gelijk heeft.
De Russische televisie toont al een week lang vooral beelden van hoe de Oekraïense troepen worden bestreden en meldt dagelijks grote verliezen aan Oekraïense zijde. De situatie is onder controle, luidt de geruststellende boodschap, en de Oekraïners zullen worden teruggedreven tot over de grens, iets dat sommige Russen op straat in Moskou werktuiglijk herhalen. "Wij zullen winnen, dat staat vast", zegt een man. Maar gevraagd naar hun mening over de situatie doen veel Moskovieten er liever het zwijgen toe.
Volgens president Poetin moeten de nationale garde en de veiligheidsdienst orde op zaken stellen in het grensgebied. Hij waarschuwde gisteren opmerkelijk genoeg wel voor de mogelijkheid van onrust in de aan Koersk grenzende provincie Brjansk, waar, net als in Koersk en Belgorod, een 'anti-terreurregime' van kracht is.
