Het Internationaal Gerechtshof kan een deel van de Oekraïense genocidezaak tegen Rusland behandelen. Dat heeft de hoogste rechtbank voor het beslechten van geschillen tussen staten bepaald. De zaak is door Oekraïne tegen Rusland aangespannen. Kyiv eist dat het hof vaststelt dat Oekraïne het Genocideverdrag niet heeft geschonden, een van de Russische motiveringen voor de inval.
Oekraïne had de zaak aangespannen vanwege de door Rusland opgevoerde rechtvaardiging voor de invasie van het buurland. Volgens Rusland had Oekraïne genocide gepleegd op de Russische bevolking in Oekraïne. Oekraïne wilde dat het hof zou vaststellen dat daar geen sprake van is en Rusland daarmee misbruik heeft gemaakt van het Genocideverdrag. Ook beschuldigt het Rusland van genocide.
Het hof oordeelt nu dat het wel de rechtsmacht heeft om te bepalen of Oekraïne wel of niet zelf genocide pleegde. Maar de VN-rechtbank kan niet bepalen of Rusland zelf het genocideverdrag schond als het onterecht die rechtvaardiging gebruikte.
Inval
De zaak draaide om de interpretatie van een verdrag ter voorkoming van genocide uit 1948. Dat is ondertekend door zowel Oekraïne als Rusland. Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag is in het verdrag aangewezen als de plek voor het oplossen van geschillen tussen ondertekenaars.
In aanloop naar de Russische inval beschuldigde Rusland Oekraïne van een genocide op Russischtalige en pro-Russische inwoners van de volksrepublieken Donetsk en Loegansk. Poetin erkende eerst de onafhankelijkheid van die twee regio's en viel daarna Oekraïne binnen.
Oekraïne ontkende de genocidebeschuldiging. Door onafhankelijke experts is er ook geen aanwijzing gevonden voor de Russische aantijging.
De rechters onderstreepten helemaal aan het einde van de tussenuitspraak dat staten de inhoudelijke plicht hebben om hun verplichtingen onder het internationaal recht na te komen, ook als het hof niet bevoegd is om een geschil te beslechten omdat de staten sommige verdragen niet getekend hebben. Rusland heeft de rechtsbevoegdheid van het Internationaal Gerechtshof meermaals betwist.
Oekraïne kreeg afgelopen woensdag geen gelijk van het hof in een zaak waarin het Rusland ervan betichtte het antiterrorismeverdrag te hebben geschonden. Rusland werd op bijna alle punten vrijgesproken van het schenden van een antiterrorismeverdrag voor het financieren van terrorisme in Oost-Oekraïne.
Het is de tweede keer in korte tijd dat het Genocideverdrag werd behandeld in het Internationaal Gerechtshof. Eind vorige maand deed het hof uitspraak in een zaak de Zuid-Afrika aanhangig heeft gemaakt over de oorlog in Gaza. In een tussenvonnis werd bepaald dat Israël er alles aan moet doen om genocide te voorkomen in Gaza. De uitspraak werd door Zuid-Afrika met blijdschap ontvangen.