Dick Schoof zeer ervaren op gebied van justitie en asiel

Kandidaat-premier Dick Schoof is 67 jaar en heeft tientallen jaren ambtelijke ervaring, vooral op het terrein van justitie en veiligheid. Schoof is nu secretaris-generaal, de hoogste ambtenaar, op het ministerie van Justitie.

In een gesprek met De Groene Amsterdammer ging hij drie maanden geleden uitgebreid in op het politieke klimaat en de verkiezingsoverwinning van de PVV. Hij zei onder meer dat als een kwart van de mensen op de PVV stemt, dat dan niet ineens een kwart het verkeerd heeft gezien.

Voor Schoof de ambtelijke chef werd op Justitie was hij onder meer hoofddirecteur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), directeur-generaal Openbare Orde en Veiligheid op het ministerie van Binnenlandse Zaken, directeur-generaal politie op het ministerie van Justitie, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en de hoogste baas van inlichtingendienst AIVD.

Schoof studeerde planologie en meteen daarna werd hij beleidsmedewerker onderwijs bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

PvdA-lidmaatschap opgezegd

Tot dusver was weinig bekend over mogelijke politieke ambities van Schoof. Wel is hij ruim dertig jaar lid geweest van de PvdA, maar dat lidmaatschap heeft hij drieënhalf jaar geleden opgezegd. In maart werd hij 67 en hij zou met pensioen hebben kunnen gaan, maar hij vroeg en kreeg dispensatie om nog drie jaar als ambtenaar door te werken.

In het interview met De Groene Amsterdammer zei hij dat hij al voor de verkiezingen had besloten dat hij door wilde (als ambtenaar). En hij voegde eraan toe: "Dit is een machtig mooie baan. Juist doordat het zo complex is."

'Iets meer reflectie'

Schoof zei in dat gesprek, begin maart, ook dat hij moeite heeft met het frame dat onder de nieuwe coalitie "de democratie op het punt staat van doodgaan, als gevolg van deze verkiezingsuitslag". En: "Stel dat de democratie linksom of rechtsom wordt uitgehold, want het kan via beide kanten, dan is de eerste belangrijke vraag: wie ben ik om tot het oordeel te komen dat ik het goed zie en de rest niet?"

Hij pleitte voor "iets meer reflectie". Schoof zei in hetzelfde interview dus ook dat als een kwart van de mensen op de PVV stemt, dat dan niet ineens een kwart het verkeerd heeft gezien. "Denk niet dat het departement van Justitie dat kwart niet zou representeren."

'Rechtsstaat en democratie altijd aan verandering onderhevig'

Op de vraag wat voor hem de 'morele pijngrens' zou zijn, antwoordde hij ervan uit te gaan dat we die de komende jaren niet bereiken: "De pijngrens zou liggen waar de hele Staten-Generaal wetten gaat aannemen en de grondwet zo gaat wijzigen dat je serieuze vraagtekens kunt gaan zetten bij het voortbestaan van de democratie".

Schoof vulde aan dat rechtsstaat en democratie altijd aan verandering onderhevig zijn en "dat we bijvoorbeeld rond terrorismewetgeving anders tegen privacy en vrijheid aankijken dan twintig jaar geleden".

Hij zei ook dat hij eerder weleens tegen bewindslieden heeft gezegd dat een bepaalde wens aan de rechtsstaat raakte, maar dat hij uiteindelijk altijd tot de conclusie kwam dat het moest kunnen. Aan die zin voegde hij toe: "Misschien zijn er ook wel dingen uit het verleden die we invoerden, waarvan ik nu zou zeggen: past dit nog wel?"

'Risico dat burger het vertrouwen verliest'

De vraag of de overheid nog doet wat hij er als burger van zou verwachten, beantwoordde Schoof ontkennend: "Het duurt te lang en als het te lang duurt, bestaat het risico dat de burger het vertrouwen verliest." Hij noemde zichzelf ook "op mijn manier activistisch". Volgens hem kan de overheid echt iets betekenen voor de samenleving.

Als hoogste ambtenaar op Justitie was hij vorig jaar nauw betrokken bij de discussie over het asielbeleid, die uiteindelijk resulteerde in de val van het kabinet, in juli. De coalitie kon het vooral niet eens worden over gezinshereniging: "Er lagen allerlei varianten op tafel. Maar het is uiteindelijk politiek gesneuveld. De politiek beslist, niet de ambtenarij", zei hij in De Groene.

'Ambtenaar moet een beetje moedig blijven'

In een eerder gesprek, drie jaar geleden in de Volkskrant, benadrukte hij naar aanleiding van de nasleep van de toeslagenaffaire dat je "als ambtenaar wel een beetje moedig moet blijven". Schoof: "Soms lijkt het erop dat je jezelf op een hakblok legt als je nog iets zegt of doet. Nog veel belangrijker vind ik het dat in de eigen organisatie geen vrees ontstaat om iets te zeggen dat onwelkom is, uit angst dat dat niet wordt geaccepteerd of weggepoetst."

In zijn vrije tijd doet de kandidaat-premier graag aan hardlopen. Dit jaar liep hij zijn achttiende marathon. In zijn studententijd was hij fanatiek roeier. Schoof was van 1975 tot 1984 lid van Roeivereniging Phocas in Nijmegen. Daar was hij ook enige tijd voorzitter van het bestuur.