De formatie is vandaag precies honderd dagen bezig, maar het is nog altijd onduidelijk wat voor kabinet er komt. Een meerderheidskabinet van PVV, VVD, NSC en BBB zit er niet meer in. Maar wat dan wel? De vier partijen lijken in elk geval tot elkaar veroordeeld te zijn.
"Kom op VVD en NSC", verzuchtte Wilders vanmorgen op X, "maak een rechts kabinet mogelijk". Hij vreest dat er anders "dankzij jullie" een kabinet-Timmermans komt, met de op een na grootste partij GroenLinks-PvdA dus. Dat is wat Wilders betreft de grootste nachtmerrie.
"De kiezers willen een centrumrechts kabinet van PVV, VVD, BBB en NSC", herhaalde Wilders nog maar eens. Dat blijkt volgens hem uit de verkiezingsuitslag: de vier partijen tellen nu op tot een comfortabele meerderheid van 88 zetels in de Tweede Kamer.
Maar aan een meerderheidskabinet, dat nog altijd de voorkeur heeft van PVV en BBB, willen VVD en NSC echt niet meewerken. Die partijen hebben dus de sleutel in handen.
Onduidelijkheden
De laatste stand van zaken is dat de VVD een extraparlementair kabinet wil en daar ook mensen voor wil leveren, mits NSC daar gelijkwaardig aan deelneemt. NSC voelt nog steeds het meest voor het gedogen van een minderheidskabinet, waar de VVD dan ook aan deel zou moeten nemen.
Op de vraag of hij weer met de anderen om de tafel wil om over de laatste vorm van samenwerking te onderhandelen, antwoordt NSC-voorman Omtzigt voorzichtig: "Als je over een gedoogstatus praat, zul je gesprekken voeren."
Maar de kern van de formatieonderhandelingen is wat hem betreft een taak van de andere partijen, die zitting nemen in het daadwerkelijke minderheidskabinet. Daar hoeft hij dan, als gedoogpartner, niet bij te zijn.
Er zijn nog meer onduidelijkheden. Want wil de VVD wel onder premier Wilders in een minderheidskabinet? Voordat Yesilgöz met de extraparlementaire optie met deelname van de NSC kwam, wilde ze dat per se niet. En nu ontwijkt ze de vraag. "Het zou kunnen, maar het zou ook niet kunnen", zei ze gisteren. "Dat hangt ervan af wat voor vorm het kabinet heeft."
'Belangrijke week'
Wilders begint ongeduldig te worden. Na afloop van zijn gesprek met informateur Putters vandaag zei hij dat de twee partijen nu echt haast moeten maken en over hun voorwaarden heen moeten stappen.
"Ze moeten de komende dagen of weken gaan bewegen", vindt hij, want de deadline van de informateur komt in zicht. Putters moet uiterlijk in de week van 11 maart verslag uitbrengen aan de Tweede Kamer, met daarin ook een advies over hoe het verder moet. En hij lijkt erop aan te sturen dat de vier opnieuw met elkaar om tafel moeten om over een kabinet te praten.
De informateur vertelde aan het einde van deze formatieweek dat hij na het weekeinde weer gesprekken zal voeren met Wilders, Yesilgöz, Omtzigt en Van der Plas.
Putters wil doorgaan op het ingeslagen pad: het "systematisch en zorgvuldig" alle mogelijke vormen van samenwerking onderzoeken. "Daar zit ik middenin en daar komen we zeker verder in", zegt hij. Volgens hem wordt de komende week "belangrijk om een aantal stappen te zetten".
Kabinet-Timmermans
PVV-leider Wilders heeft de moed nog niet opgegeven. "Ik sluit niet uit dat het nog kan", zegt hij. "Het kan niet zo zijn dat we geen meerderheidskabinet, geen minderheidskabinet, geen gedoog- of extraparlementair kabinet kunnen vormen. Daar moet ruimte zijn."
Want als het toch niet lukt, komt inderdaad zijn schrikbeeld in zicht: een middenkabinet van GroenLinks-PvdA en partijen als VVD en NSC. Zonder de PVV dus en niet 'over rechts'. Wilders hamerde er vanmorgen nogmaals op dat "een meerderheid van Nederland zo'n kabinet niet wil". "In elk geval de PVV-kiezer wil dat niet en volgens mij de VVD-kiezer ook niet."
