Zwanger in Gaza: 'Een grote cocktail van stress, angst en schuldgevoel'

• Eva de Vries

  redacteur Buitenland

Onophoudelijke bombardementen, de dagelijkse zoektocht naar eten en drinkwater, kou, overvolle vluchtelingenkampen en het voortdurend verlies van geliefden. Voor alle inwoners van Gaza is het leven op dit moment een ontbering, en dat geldt zeker voor zwangere en net bevallen vrouwen. Sinds 7 oktober zijn er in Gaza 20.000 baby's geboren "in een hel op aarde", zoals de VN het verwoordt. Iedere dag komen daar 180 baby's bij.

"Er was alleen plek voor noodgevallen, vrouwen met beginnende weeën werden weggestuurd", vertelt Rita Costa, een Portugese verloskundige van Artsen zonder Grenzen aan de NOS. Ze is net terug uit Zuid-Gaza, waar ze een maand in een kraamkliniek in Rafah heeft gewerkt.

De moeilijkheden beginnen al ver voordat de bevalling begint, want zwangere vrouwen in Gaza kunnen nu nauwelijks terecht voor reguliere controles. Dat betekent geen bloedonderzoek, geen voedingsadvies en geen echo's. "Door het ontbreken van deze prenatale zorg krijgen vrouwen niet de hulp die ze nodig hebben", zegt Costa. Het is dus niet duidelijk of een vrouw bijvoorbeeld een hoge bloeddruk heeft, ondervoed is, een meerling draagt of een keizersnede nodig heeft. "Ook kan niet vastgesteld worden of de baby wel leeft. Een zwangerschap is hierdoor veel risicovoller."

Volgens Nour Beydoun van hulporganisatie CARE is de afwezigheid van zorg tijdens de zwangerschap maar één 'laag' van de stress die zwangere vrouwen ervaren. Ze maken zich zorgen of ze wel genoeg eten binnenkrijgen: "Gezonde voeding is nodig voor de ontwikkeling en groei van de ongeboren baby. Tekorten van bepaalde voedingsstoffen kunnen leiden tot ontwikkelingsstoornissen later in het leven."

Daarbij spoken gedachtes over de aankomende bevalling door de hoofden van vrouwen. Want hoe komen ze in een ziekenhuis? En is er wel een dokter beschikbaar? Door stress is het aantal miskramen sinds 7 oktober volgens Beydoun fors gestegen. Ook worden meer baby's te vroeg, of dood geboren.

Frustratie

Vóór 7 oktober bevielen nagenoeg alle vrouwen in Gaza in het ziekenhuis, maar nu is dat geen optie meer. Ambulances rijden niet, hun telefoon heeft geen bereik, rondom het ziekenhuis wordt geschoten of er is geen bed beschikbaar. "Noodgedwongen bevallen ze dan thuis, in het vluchtelingenkamp of zelfs op straat. Zonder medische ondersteuning en zonder pijnstilling", zegt Beydoun.

Maar ook als een vrouw het ziekenhuis wél bereikt, zijn de zorgen niet voorbij. Costa vertelt over een vrouw die terug moest komen als de weeën heviger werden. Ze ging terug naar haar tent, de nacht viel, ze durfde de straat niet meer op en beviel van haar baby op de wc, alleen. De volgende ochtend kwam ze terug. "Haar leven konden we redden, maar haar baby was al overleden. En dat terwijl ze ook al veel andere familieleden had verloren."

Keizersneden worden uitgevoerd zonder verdoving. "Het is ontzettend frustrerend om niet de juiste hulp te kunnen bieden. We klampen ons vast aan de levens die we wél kunnen redden", zegt Costa.

Sabrine heeft geluk en kan, bij uitzondering, terecht bij een gynaecoloog in één van de vluchtelingenkampen in de zuidelijke stad Rafah:

Al een paar uur na de bevalling moeten moeders het ziekenhuis verlaten om plaats te maken voor nieuwe patiënten. "Bij gebrek aan een huis, gaan ze terug naar hun tent", zegt Costa. In die kampementen moeten honderden mensen één wc delen en douches zijn er vaak niet. Door slechte hygiëne liggen infectieziektes op de loer. Daarnaast is er te weinig eten, terwijl dat van essentieel belang is voor het geven van borstvoeding. "We doen ons best om moeders en baby's wat langer in de gaten te houden, maar doordat het er zoveel zijn, is dit heel moeilijk."

"De hele periode, van zwangerschap tot kraamtijd, is één grote mengelmoes van constante stress en angst", zegt Beydoun. "En vrouwen voelen zich ontzettend schuldig. Ze willen goed voor hun baby zorgen en hun veiligheid bieden, maar dat kan niet."

Costa is onder de indruk van haar Palestijnse collega's, die doen wat ze kunnen om zoveel mogelijk mensen te redden. Vaak zijn ze zelf ook gevlucht, hebben ze dierbaren verloren en zoeken ze in de uren tussen hun diensten naar eten voor hun eigen gezinnen. Hoe zwaar de dagen ook zijn, samen zijn ze getuige van sprankjes hoop en blijdschap: "Als een baby gezond ter wereld komt, dan verschijnt er een lach en zien we wat ontspanning. Heel even is het dan zoals het zou moeten zijn, ook al is het van korte duur."