Jodenster als protest in oorlog Israël-Gaza: 'Begrijp de emotie, maar ongepast'

"Ongepast", "onvergelijkbaar" en "onterend": dat zijn veelgehoorde reacties op de actie van de Israëlische ambassadeur in de VN-Veiligheidsraad gisteravond. Gilad Erdan deed tijdens een toespraak een Jodenster op. Die ster is volgens hem "een herinnering dat wij hebben gezworen om terug te vechten en ons te verdedigen".

Erdan wil de ster blijven dragen totdat de Veiligheidsraad "de wreedheden van Hamas veroordeelt en de onmiddellijke vrijlating van onze gijzelaars eist".

Kijk hier de beelden van gisteravond terug:

Het dragen van een Jodenster voor demonstratiedoeleinden is zeer omstreden. Joden werden in de Tweede Wereldoorlog in door de Duitsers bezette landen gedwongen om een gele davidster op hun kleding te dragen. Die ster werd een symbool van de Holocaust.

Dat de Israëlische VN-ambassadeur een Jodenster opdeed, roept daarom veel weerstand op, ook bij Joodse organisaties. "Ongepast", vindt Naomi Mestrum, directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI). "Ik begrijp de emotie in Israël, maar de Holocaust moet op zichzelf staan. Er is geen ramp vergelijkbaar met de institutionele moord op 6 miljoen Joden."

Hoog opgelopen emoties

Om de actie in de Veiligheidsraad te verklaren, is het volgens Midden-Oostendeskundige Peter Malcontent belangrijk om te bedenken dat het conflict tussen Israëliërs en Palestijnen al meer dan 75 jaar speelt. In die periode zijn aan beide kanten onwrikbare perspectieven ontwikkeld. "Aan Israëlische kant is dat perspectief: wij zijn hier om te overleven en te overwinnen, ter nagedachtenis aan de Holocaust."

Het dragen van de Jodenster laat volgens Mestrum vooral zien dat de emoties in Israël hoog zitten na de aanval van Hamas op 7 oktober. "Het hele land is in rouw."

Ook directeur van het Joods Historisch Museum Emile Schrijver noemt de actie "een indicatie van het enorme verdriet en de woede van de Israëlische gemeenschap".

Op straat in Jeruzalem reageren Israëliërs ook verdeeld:

Israël voelt zich geïsoleerd, ook binnen de VN, denkt Schrijver. Eerder reageerde ambassadeur Erdan al woest op uitspraken van VN-chef Guterres. De secretaris-generaal zei dat de aanslagen van Hamas op 7 oktober "niet in een vacuüm zijn gebeurd". Hij veroordeelde de aanval, maar wees erop dat "het Palestijnse volk 56 jaar van verstikkende bezetting" te verduren heeft gehad. Erdan eiste vervolgens dat Guterres zou opstappen.

De VN-resolutie waarin wordt opgeroepen tot een humanitair bestand in Gaza heeft opnieuw kwaad bloed gezet bij Israël, zegt Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies aan de Universiteit van Amsterdam.

Het land is boos dat de VN ondertussen niet Hamas veroordeelt en niet oproept tot vrijlating van de Israëlische gijzelaars, zegt hij. "Dat wordt heel eenzijdig gevonden, Israëliërs hebben daardoor het gevoel alleen te staan. De ster refereert daar symbolisch aan: we staan weer alleen."

Veroordeling Yad Vashem

Maar of het dragen van de Jodenster in de Veiligheidsraad het bedoelde effect heeft is maar de vraag, zegt Wallet. Hij denkt dat ook een deel van de Israëliërs de actie te ver vindt gaan. Veelzeggend is wat hem betreft dat de directeur van Yad Vashem, het Holocaustmuseum in Jeruzalem, de actie heeft veroordeeld. "Deze daad onteert zowel de slachtoffers van de Holocaust als de staat Israël", schrijft directeur Dani Dayan op X.

De Jodenster symboliseert in zijn woorden "de hulpeloosheid van het Joodse volk en het overgeleverd zijn aan anderen. Vandaag hebben we een onafhankelijk land en een sterk leger. Wij zijn meesters over ons lot."

'Niet nodig om te vergelijken'

De Holocaust en de situatie waarin Israël op dit moment verkeert, zijn onvergelijkbaar, vindt ook Malcontent. "Hoe verschrikkelijk de aanval van Hamas op 7 oktober ook is geweest, het voortbestaan van de staat Israël heeft geen moment op het spel gestaan."

Ook CIDI-directeur Mestrum vindt de vergelijking niet opgaan. De enige overeenkomst is in haar ogen dat de aanval van Hamas op 7 oktober ook "een institutionele moord" is, "met voorbedachten rade uitgevoerd".

Bovendien vindt ze het niet nodig om te vergelijken. "Laat het naast elkaar bestaan. Het is niet nodig om te vergelijken om aan te tonen hoe erg het is wat er gebeurt."