Wat explodeerde bij het ziekenhuis in Gaza? 'Luchtaanval onwaarschijnlijk'

Twee dagen na de dodelijke aanval op een ziekenhuis in Gaza-Stad wijzen de strijdende partijen nog altijd naar elkaar. Alleen een onafhankelijk onderzoek op de grond kan definitief uitsluitsel geven over de schuldvraag, maar de kans daarop is nihil. Video's, foto's en informatie op sociale media bieden wel inzicht in wat er vermoedelijk is gebeurd.

Liever de korte versie? Bekijk hier wat we weten:

Vaststaat dat er dinsdagavond rond 19.00 uur een explosie is geweest bij het Al-Ahli-ziekenhuis. De ontploffing gebeurde op een binnenplaats waar auto's geparkeerd stonden, is te zien op beeldmateriaal vanuit meerdere hoeken. Het terrein was een toevluchtsoord voor Gazanen, die hoopten er veilig te zijn voor bombardementen.

Geen grote krater

De beschikbare informatie over het drama wijst het meest op een raket-scenario, zegt defensiespecialist Peter Wijninga. "Een vliegtuigbom kan een krater veroorzaken van 3 meter diep tot wel 10 meter breed. Ook zouden meer auto's zijn weggeblazen of doorzeefd met scherven, maar dat is hier allemaal niet gebeurd."

De overkappingen grenzend aan de binnenplaats zouden bij een vliegtuigbom ook zijn weggevaagd volgens Wijninga:

Vanwege de omvang van de explosie betwijfelt Wijninga of het dodental dat de autoriteiten in Gaza melden wel klopt. Aanvankelijk werd gesproken over 200 doden, kort daarna werd gezegd dat er minstens 500 dodelijke slachtoffers waren. Maar beelden van de schade op het binnenplein wijzen volgens Wijninga op "enkele tientallen of misschien honderd doden".

Ook een aantal zogeheten OSINT-onderzoekers, die informatie checken aan de hand van openbare bronnen, noemt het onwaarschijnlijk dat de explosie is veroorzaakt door de vliegtuigbommen die het Israëlische leger normaal gesproken inzet.

Bellingcat-onderzoeker Foeke Postma acht het aannemelijk dat een afzwaaier uit Gaza heeft geleid tot het bloedbad. "Dat is aannemelijker dan het verhaal dat rondging, dat het een Israëlische luchtaanval zou zijn", zei hij in het tv-programma Khalid & Sophie. Tegelijkertijd noemt hij het "te voorbarig om hier echte conclusies uit te trekken".

'Fout valt niet uit te sluiten'

Wijninga: "We kunnen de mogelijkheid niet uitsluiten dat het Israëlische leger een fout heeft gemaakt. De beste manier om dat te laten onderzoeken is door onafhankelijke specialisten ter plekke." Aan de hand van brokstukken kan worden vastgesteld welk type wapen is gebruikt. Maar dat is niet mogelijk zolang Israël de grenzen met Gaza gesloten houdt. Nu er oorlog woedt zal die situatie niet snel veranderden.

Kort na de explosie beschuldigden de door Hamas aangestuurde autoriteiten van Gaza de Israëlische luchtmacht van het bloedbad. Het leger van Israël zei aanvankelijk de situatie te onderzoeken. Vervolgens werd gezegd dat de militante Palestijnse terreurbeweging Islamitische Jihad de explosie had veroorzaakt met een mislukte raketlancering.

Het Israëlische leger haalt op sociale media alles uit de kast om de wereld ervan te overtuigen dat het niet verantwoordelijk is voor de aanval. Satellietbeelden, video's en geluidsopnames worden gedeeld die zouden moeten aantonen dat Islamitische Jihad erachter zit.

Dit zouden opnames zijn van de veronderstelde daders:

Door eerdere leugens over bombardementen en aanvallen tegen burgers heeft Israël ingeboet aan geloofwaardigheid, zegt Peter Malcontent, historicus en Israël-deskundige. "Wat dat betreft heeft het land zich in de vingers gesneden. Israël krijgt niet snel meer het voordeel van de twijfel."

Informatieoorlog

In de oorlog tegen Hamas gebruikt het Israëlische leger advertenties en woordvoerders om mensen te overtuigen van de noodzaak van zijn acties. Ook Hamas zet communicatie in, maar dat bereikt het publiek in het westen veel minder. "Israëls campagnestrategie is efficiënt en gelikt", zegt Malcontent.

Een woordvoerder van het Israëlische leger zegt dat Islamitische Jihad om 18.59 uur tien raketten had afgevuurd vanaf een nabijgelegen begraafplaats.

Op deze vrijgegeven camerabeelden zou die aanval en de exploderende afzwaaier te zien zijn:

Op de binnenplaats van het ziekenhuis is vooral veel brandschade te zien. Videobeelden tonen dat de explosie leidde tot grote vlammen. "Het lijkt alsof hier brandstof in brand heeft gestaan", vervolgt oud-luchtmachtcommandant Wijninga. "Het kan raketbrandstof geweest zijn van een vastebrandstofmotor. Dus dat brokken met brandstof door de explosie verspreid zijn."

'Raketbrandstof in brand gevlogen'

De BBC citeert twee experts die eveneens denken dat het gaat om in brand gevlogen raketbrandstof. Het beschikbare bewijs wijst volgens hen op een mislukte raketlancering waarbij brokstukken terecht zijn gekomen op het ziekenhuisterrein.

"Het Israëlische leger zegt geen aanval te hebben uitgevoerd tijdens de explosie", vervolgt Wijninga. Deze bewering moet volgens hem controleerbaar zijn via bijvoorbeeld satellietbeelden. "Als daaruit blijkt dat de Israëliërs toen niet actief waren, dan moet je toch denken aan een ongeluk aan Palestijnse kant."