Erdogan versus de oppositie: waardoor het in Turkije dit keer wel spannend kan worden
"We laten Turkije niet langer in handen van één man." Het waren dit weekend de woorden van Kemal Kilicdaroglu, de Turkse oppositieleider en uitdager van zittend president Erdogan. "Jullie zullen dit autocratische bewind vervangen, en dat doen jullie met democratische middelen." De juichende menigte was in de verre omgeving te horen.
Kilicdaroglu hield een grote rally in Istanbul, net als zijn rivaal. Een week voor de verkiezingen in Turkije wordt er flink campagne gevoerd in het land. Presidentskandidaten huren een groot park af en proberen er zo veel mogelijk mensen naartoe te krijgen. Met drones worden beelden vanuit de lucht gemaakt om te laten zien hoeveel mensen er zijn.
Zowel Erdogan als Kilicdaroglu laten zich door hun massaal toegestroomde aanhang aanmoedigen:
De vorige presidentsverkiezingen, in 2018, won Erdogan in de eerste ronde met iets meer dan 50 procent van de stemmen. Maar inmiddels voelt de oppositie zich sterker dan ooit: Kilicdaroglu is ervan overtuigd dat hij Erdogan kan verslaan. De populariteit van de president liep de afgelopen jaren een flinke deuk op, vooral vanwege de slechte staat van de economie. Peilingen suggereren dat het een nek-aan-nekrace wordt.
De 74-jarige Kilicdaroglu is al jaren partijleider van de seculiere CHP. Hij is in veel opzichten een tegenpool van de president en wordt wel eens de Turkse Mahatma Gandhi genoemd. Niet alleen omdat hij wel wat lijkt op de Indiase politicus, maar vooral omdat hij in 2017 in zijn eentje een protestmars liep van Ankara naar een gevangenis in Istanbul.
Hij protesteerde tegen de politieke gevangenschap van een partijgenoot, en tegen het steeds repressievere beleid van Erdogan. Zijn mars werd al snel vergeleken met de tocht die Gandhi ooit aflegde uit protest tegen de Britse heerschappij over India.
Bij deze stembusgang presenteert Kilicdaroglu zich als een bescheiden leider. In video's die hij om de paar dagen publiceert, zit hij aan zijn keukentafel. In een van de video's houdt hij een ui omhoog: "Als hij aan de macht blijft, kun jij straks zelfs deze ui niet meer betalen."
Oppositie verenigd
Maar er is nog een andere reden waarom Kilicdaroglu naar voren is geschoven als kandidaat voor het presidentschap. Hij was degene die het lukte zes oppositiepartijen om de tafel te krijgen.
Na de vorige verkiezingen in 2018 werd duidelijk dat zelfs de grootste oppositiepartij niet groot genoeg was om het van Erdogan te winnen. Er kwam een coalitie met zes partijen, die onderling flink van elkaar verschilden: van sociaaldemocratisch tot rechts-nationalistisch en zelfs islamistisch. Maar het einddoel, Erdogan wegsturen, bleek belangrijk genoeg om bij elkaar te blijven.
Kilicdaroglu wordt gezien als de lijm die de partijen bij elkaar houdt. Zijn Alevitische roots zorgen bovendien voor sympathie bij minderheidsgroepen. Hij verzekerde zich van de steun van de pro-Koerdische partij HDP, een belangrijke electorale groep. Die partij besloot geen eigen kandidaat naar voren te schuiven maar deed een oproep op Kilicdaroglu te stemmen.
"Hij is gewoon een eerlijke man," zegt Gunsel, een vrouw van middelbare leeftijd bij Kilicdaroglu's verkiezingsbijeenkomst. "We leven in zware tijden, en hij is degene die ons kan redden."
Op het grote podium stond Kilicdaroglu gisteren niet alleen: hij deelde het met de leiders van de zes oppositiepartijen. Slaagt Kilicdaroglu's missie, dan zal hij proberen om het presidentiële systeem van Erdogan af te schaffen en een parlementair systeem te herintroduceren.
Tegelijk was ook de opkomst bij Erdogans verkiezingsbijeenkomst vandaag groot. Volgens staatszender TRT, die volledig onder controle staat van Erdogans regering, waren er maar liefst 1,7 miljoen mensen op de been. Ondanks de hyperinflatie in Turkije geniet de president nog altijd veel steun. "We zullen de inflatie compenseren in jullie salaris", riep hij de menigte toe. Hij beloofde ook meer banen te creëren voor de jeugd. Ook bij hem werd hard gejuicht.
Over Kilicdaroglu zei de president dat hij het land polariseert en "schouder aan schouder samenwerkt met PKK-terroristen". Daarmee doelde Erdogan op de HDP, die in de ogen van de regering een verlengstuk is van de terreurgroep PKK.
Door dergelijke uitspraken leven bij de oppositie grote zorgen over de veiligheid van de oppositieleiders. Vandaag bekogelde in de stad Erzurum een groep boze jongeren de campagnebus van de burgemeester van Istanbul. Hij verliet de stad vroegtijdig vanwege de dreigende sfeer.
Of het Kilicdaroglu en de verenigde oppositie dit keer lukt om Erdogan weg te sturen is nog lastig te zeggen. Volgende week zondag, op 14 mei, moet blijken of er een duidelijke winnaar is, of dat er een tweede ronde nodig is.
