Waarom de kroning van Charles vooral ook een religieuze ceremonie is

• Liedeke Morssinkhof

  redacteur Buitenland

Hij is niet te missen vandaag bij de belangrijkste onderdelen van de kroning van de Britse koning Charles. Aartsbisschop Justin Welby van Canterbury zet als de hoogste christelijke geestelijke van het land onder meer de twee kilo wegende St Edward's Crown op het hoofd van Charles. Kort daarvoor zalft hij de koning met speciale olie. Ook vraagt hij aan het begin van de ceremonie in Westminster Abbey in Londen de koning om de kroningseed af te leggen.

Het zijn dit soort religieuze rituelen die van een troonswisseling in het Verenigd Koninkrijk iets totaal anders maken dan van een troonswisseling in andere Europese landen met een koningshuis. Daar wordt een koning of koningin ingehuldigd in plaats van gekroond, zonder tussenkomst van een geestelijke. Zo'n ceremonie is in het Verenigd Koninkrijk ondenkbaar.

Dat komt omdat de Britse vorst ook het hoofd is van de Church of England, de Engelse staatskerk die ook bekend is onder de naam Anglicaanse Kerk. Die situatie ontstond in de zestiende eeuw, toen de Church of England zich afscheidde van de Rooms-Katholieke Kerk en de vorst aan het hoofd plaatste. Dat is zo tot op de dag van vandaag, waardoor een kroning in het VK een religieuze ceremonie is.

In die ceremonie is de zalving van de nieuwe vorst het belangrijkste moment, zegt Joost Röselaers, die als predikant enkele jaren verbonden was aan de Nederlandse Kerk in Londen. Röselaers: "Dat ritueel gaat terug naar het Oude Testament, waarin koning Salomo werd gezalfd bij het bestijgen van de troon. Een zalving is het teken dat God heel dicht bij je is. Het is in dit geval bedoeld als Gods zegen voor Charles in zijn nieuwe rol als koning."

Tijdens de zalving maakt aartsbisschop Welby met olie die afkomstig is van de Olijfberg in Jeruzalem een kruisteken op het hoofd, de handen en de borst van Charles. Omdat het moment zo bijzonder is, wordt er een speciaal doek opgehangen om de zalving aan het zicht te onttrekken.

Matthias Thijs, anglicaans priester verbonden aan de St. James-gemeente in Voorschoten, begrijpt die afscherming wel: "Het is een buitengewoon persoonlijk en intiem moment. Niet alleen omdat iemand je letterlijk aanraakt, maar ook omdat je je mogelijk realiseert welke zware taak er vanaf dat moment voor altijd op je schouders rust."

Hoewel de kroning van een Britse vorst een eeuwenoud ritueel is, wordt er geregeld iets aan de plechtigheid veranderd. Zo is er voor de kroning van Charles nieuwe muziek gecomponeerd en zingt er naast het traditionele Engelse jongenskoor ook een gospelkoor.

'Koning voor alle gelovigen'

Ook zijn er voor het eerst duidelijk zichtbaar vertegenwoordigers van andere religies aanwezig. Onder anderen een rabbijn, een imam en een hindoepriester lopen mee in de processie die de kerk binnengaat en zij doen Charles aan het einde van de dienst ook weer uitgeleide.

"Dit heeft duidelijk te maken met de wens van Charles om koning te zijn van alle gelovigen", legt Thijs uit. "Als hoofd van de Church of England is één van zijn titels Defender of the Faith, oftewel verdediger van de Engelse staatskerk. Maar Charles heeft jaren geleden gezegd liever de verdediger te zijn van alle mensen die geloven."

In de kerkdienst zal de nadruk liggen op het dienende karakter van het koningschap, zegt predikant Röselaers: "Het thema van de dienst is Called to Serve, oftewel 'geroepen om te dienen'. Dat keert bijvoorbeeld terug in de evangelielezing, waarin het gaat over Jezus die in de synagoge uitlegt dat gezalfd zijn betekent dat je opstaat voor je naasten. Ik verwacht dat de preek van de aartsbisschop ook die richting uitgaat. Dat niet alleen een koning, maar wij allemaal geroepen zijn om het goede te doen voor anderen."

Ook in het gebed dat Charles zelf uitspreekt, komt het dienende karakter van het koningschap terug. Thijs kijkt uit naar dat moment: "Ook dat is een nieuw element in de ceremonie. Vermoedelijk bidt voor het eerst in de geschiedenis een Britse vorst hardop en vraagt hij God in zijn gebed hulp bij het uitoefenen van zijn taak. Ik denk dat dat heel persoonlijk wordt."