Na een wekenlange verkiezingscampagne eindigen de verkiezingen voor de Provinciale Staten en waterschappen vanavond om 21.00 uur, met het sluiten van de stembureaus. Vervolgens begint het tellen van de stemmen en het wachten op uitslagen. De NOS brengt de resultaten op tv, radio en op de website in de volgende stappen:
Stap 1: exitpolls
Om 20.30 beginnen de speciale, rechtstreekse verkiezingsuitzendingen op televisie (NPO 1) en radio (NPO Radio 1). Om 21.00 uur volgt dan op gezag van onderzoeksbureau Ipsos een eerste exitpoll van een grote provincie: Noord-Holland. Deze exitpoll is een bovengemiddeld betrouwbare peiling, aangezien mensen hiervoor zijn bevraagd over waar ze net op hebben gestemd.
Bij de uitgang van tientallen stembureaus in een provincie zitten Ipsos-medewerkers met een 'stembus'. Zij vragen kiezers om hun zojuist uitgebrachte stem als het ware te herhalen. De gekozen stembureaus bieden een representatief beeld van de situatie in de provincie als geheel.
Het resultaat van een dergelijke exitpoll is telkens een indicatie van de verkiezingsuitslag, uitgedrukt in percentages en zetels in de Provinciale Staten. Daarbij geldt een foutmarge van één zetel. In uitzonderlijke gevallen kunnen dat er twee zijn. Ook de opkomst is gemeten. Na de exitpoll van Noord-Holland volgt om 21.20 uur de exitpoll van Overijssel en om 21.40 uur die van Noord-Brabant.
Rond 22.00 uur komt de eerste indicatie van de landelijke uitslag met een nieuwe exitpoll van Ipsos, maar nu voor de Eerste Kamer. Die wordt eind mei 'getrapt' gekozen door de leden van Provinciale Staten. Ook hierbij geldt een foutmarge van één of maximaal twee zetels, waardoor bij relatief kleine verschillen tussen partijen de uitslag 'too close to call' is.
Stap 2: uitslagen per gemeente
Rond hetzelfde tijdstip zijn de eerste uitslagen binnengekomen per gemeente, verzameld door de verkiezingsdienst van het ANP. Traditioneel is dat een race tussen kleinere gemeenten als Schiermonnikoog, Vlieland en Rozendaal.
Vanaf ongeveer 22.30 uur druppelen er meer gemeentelijke uitslagen binnen. Rond circa 23.00 uur wordt dit tempo doorgaans opgeschroefd. Uitslagen in grote steden worden niet voor middernacht verwacht.
Stap 3: (voorlopige) prognoses van het ANP
Later in de nacht, meestal pas na 1.30 uur, komt persbureau ANP met de eerste, 'voorlopige prognoses' van de zetelverdeling in de twaalf afzonderlijke Provinciale Staten. Die worden gevolgd door een voorlopige prognose van de zetelverdeling in de Eerste Kamer. In de loop van de nacht komen daar waar nodig aanscherpingen op. De voorlopige prognoses zijn 'harder' dan de exitpolls van Ipsos, omdat ze zijn gebaseerd op daadwerkelijke uitslagen.
De verkiezingsuitzendingen van de NOS zijn dan gestopt, maar via NOS.nl worden alle uitslagen de hele nacht van minuut tot minuut bijgehouden. Om 06.00 uur begint het NOS Radio 1 Journaal met de laatste verkiezingsupdates en om 06.30 uur berichten de ochtendjournaals van het NOS Journaal op televisie over de laatste stand van zaken. Tussen 08.00 en 09.00 uur is er een uitslagenprogramma van NOS Nieuws op NPO 1.
In de loop van de donderdag, als alle uitslagen binnen zijn, hoopt het ANP de voorlopige prognose om te zetten naar een prognose van alle verkiezingsuitslagen. Alleen als er op dat moment nog grote steden of provincieuitslagen ontbreken, lukt dat niet.
Stap 4: definitieve uitslag
Echt definitief worden de uitslagen van de Provinciale Staten en de waterschappen pas op 24 maart, wanneer de Kiesraad ze heeft bevestigd. Voor de Eerste Kamer is dat later, over ruim twee maanden. De senaat wordt namelijk pas 30 mei gekozen door de twaalf Provinciale Staten.
Over het algemeen stemmen Statenleden daarbij op partijgenoten, maar 'tactisch stemmen' komt ook voor. Zo kan een CDA'er van zijn partij de opdracht krijgen op een VVD'er te stemmen, om op die manier een restzetel voor de coalitie binnen te slepen. Door dit soort onvoorspelbaarheden kan de definitieve uitslag in de Eerste Kamer afwijken van de prognose.
