Terwijl in Turkije en Syrië zoekacties naar overlevenden langzaamaan ten einde lopen, wacht hulporganisaties de volgende gigantische klus: de miljoenen mensen die dakloos zijn geraakt de komende tijd voorzien van een veilig onderkomen, water en voedsel. Er komen tonnen aan hulpgoederen aan in het getroffen gebied, maar de verdeling verloopt moeizaam.
Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib en actievoorzitter van Giro555, de inzamelingsactie van de Samenwerkende Hulporganisaties, was vandaag in Antakya, een van de zwaarst getroffen steden in het zuiden van Turkije. Hij schetst het beeld van een verwoeste stad, gehuld in een waas van verdriet en ongeloof. "De gebouwen die nog overeind staan, staan op instorten. Mensen zitten op de grond voor hun voormalige huis verweesd naar de puinhoop te kijken."
De veiligste plek in de stad is een park aan de rivier. Daar slapen mensen in de buitenlucht of in geïmproviseerde tentjes, beschrijft Servaes. In de buurt van het park, in een straat die tot voor kort bekendstond om de gezellige restaurants aan het water, hebben hulporganisaties een systeem opgezet van waaruit ze samenwerken en spullen verzamelen. "Ze hebben een computersysteem ontwikkeld, een soort app, waarmee ze zowel de invoer van hulpgoederen in beeld krijgen en waarin teams in de wijken en omliggende dorpen kunnen aangeven welke behoefte er is."
Maar soepel wil Servaes de coördinatie van de hulpgoederenverspreiding niet noemen. Het is moeilijk om de continue instroom van spullen op de goede plekken te krijgen, zegt hij.
"In Gaziantep, de grootste stad hier in de regio, zijn vier grote centra opgezet in evenementenhallen die deels gebruikt worden om mensen op te vangen en deels om alle spullen die binnenkomen te verdelen. Dat zag er georganiseerd uit. Maar in Antakya is de situatie heel anders. Daar zijn het een soort openluchtmarkten waar al die spullen liggen."
In het Turkse Kahramanmaras brengen veel mensen de dagen door op straat, in een tent of in een winkelpand.
Volgens de Oxfam-directeur is de situatie in Antakya, net als op veel andere plekken in de regio, niet meer houdbaar. "De primaire levensbehoeften zoals water en kleding zijn er. Maar we moeten betere opvang realiseren met tenten of noodgebouwen. Plekken creëren waar vrouwen en kinderen veilig kunnen zijn."
Verspreiding van ziektes
Servaes maakt zich, net als andere hulporganisaties, zorgen om de gezondheidssituatie in het getroffen gebied. Op veel plekken is geen stromend water en er zijn nauwelijks sanitaire voorzieningen. Bewoners van Antakya spreken tegen persbureau Reuters over lange rijen bij mobiele toiletten. Veel mensen doen hun behoefte buiten, waardoor de angst voor ziekteverspreiding groeit.
"Antakya ligt op de grens met Syrië, waar een cholera-uitbraak is", zegt Servaes. "De vrees is groot dat dat soort problemen hier gaan komen als we er niet snel in slagen de opvang beter, gestructureerder en veiliger te krijgen. Dat is een enorme opgave."
Om die operatie op gang te krijgen, is nauwe samenwerking tussen de hulporganisaties essentieel, denkt Servaes. "Dit is een oorlogsgebied waar uit het niets kampen moeten worden opgebouwd. Er moet een structuur komen, in samenwerking met de Turkse overheid, om al die materialen te leveren. We staan nu aan het begin van die enorme logistieke operatie."
Inzamelingsacties
In Zuid-Turkije waren voor de aardbeving al organisaties actief om hulp aan het door oorlog verwoeste Syrië te bieden. Veel hulpgoederen waren dus al aanwezig in het getroffen gebied, maar die kwamen niet overal even snel en makkelijk terecht. "Een grote zorg is dat het vervoeren van goederen naar Syrië heel langzaam verloopt. We moeten nu goed in kaart brengen wat waar nodig is en coördineren wie wat doet."
Servaes verwijst nog naar de talloze inzamelingsacties die, ook vanuit Nederland, worden opgezet om spullen naar Turkije en Syrië te sturen. "Als mensen dat met hun eigen contacten doen en de spullen zelf naar hun gemeenschap brengen, kan het goed terechtkomen. Maar plat gezegd is er gewoon heel veel geld nodig zodat professionals deze operatie kunnen opzetten. Het kost tijd voordat dit op gang komt, maar de hulporganisaties die geld inzamelen onder Giro555 kunnen dat. Die hebben dit vaker gedaan."
