Groningen hoopt op stevig Kamerdebat over inlossen ereschuld gaswinning
Ruim drie maanden na het vernietigende rapport van de Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen moeten premier Rutte en staatssecretaris Vijlbrief verantwoording afleggen in de Tweede Kamer. Het debat begint aan het einde van de middag, premier Rutte komt morgen aan het woord.
Veel Groningers hopen dat de Kamer extra toezeggingen afdwingt bij het kabinet.
In februari presenteerde commissievoorzitter Van der Lee de conclusies van de onderzoekscommissie. In de kern komt het erop neer dat de belangen van Groningers structureel zijn genegeerd. Maximale gasopbrengsten waren altijd de leidraad voor de oliemaatschappijen Shell en Exxon, samen met de Nederlandse Staat.
Slechts een klein deel van de opbrengsten ging naar Groningen. De enquêtecommissie spreekt in dat verband van een ereschuld die moet worden ingelost. Groningse bestuurders vragen ten minste 30 miljard euro.
Gevecht om compensatie
Het kabinet erkent dat er veel is misgegaan en premier Rutte bood daarvoor opnieuw zijn excuses aan. Maar het kabinet wil niet zo diep in de buidel tasten als Groningen vraagt. Er is in totaal ruim 22 miljard euro gereserveerd voor het oplossen van de problemen als gevolg van de gaswinning. Daarvan is 13,5 miljard 'nieuw geld', de overige 8,7 miljard is voor bestaande plannen.
Van dat geld moeten meer huizen worden versterkt die door de bevingen zijn verzwakt, en de vergoeding daarvoor moet sneller en eenvoudiger beschikbaar komen. Huizen moeten bovendien energiezuiniger worden. Verder wil het Rijk geld uittrekken om de geestelijke gezondheid van inwoners te verbeteren.
Een bus vol Groningers vertrok naar Den Haag om het debat bij te wonen, maar ook om Vijlbrief te steunen:
De Groninger Bodem Beweging, Groningse gemeenteraden, burgemeesters en de commissaris van de koning zijn niet tevreden over de reactie van het kabinet. Volgens commissaris van de Koning Paas is de "grote schade" door de bevingen "pijnlijk precies in beeld gebracht" door de enquêtecommissie. "Daar moet iets tegenover staan dat dat in balans brengt."
Er is weliswaar geld voor de uitbreiding van de snelweg naar de Eemshaven en voor investeringen in het stimuleren van de productie en opslag van waterstof in Groningen. Ook is het eenvoudiger om geld te krijgen voor door aardbevingen veroorzaakte schades.
Maar andere wensen van Groningen worden niet vervuld. Zo gaat de gaskraan niet direct dicht; de einddatum is nog steeds niet zeker. "De doelen zijn goed, maar de maatregelen en de middelen zijn te mager", menen Groningse bestuurders.
De afgelopen maanden is daar tevergeefs achter de schermen met het kabinet over onderhandeld. De hoop is nu dat de Tweede Kamer meer bereikt. Groningse gedupeerden zijn bang dat er niet genoeg geld overblijft voor versterking van de huizen en het herstel van schade nu en in de toekomst.
De bestuurders en gedupeerde Groningers zitten tijdens het Kamerdebat op de publieke tribune. Cees Wildervanck uit Overschild kijkt huis. Hij is druk met het versterken van zijn huis, wat na jaren wachten eindelijk gaat gebeuren.
Vooral het verhoor van premier Rutte heeft hem verbijsterd. De verbazing was groot toen Rutte zei dat het pas laat tot hem doordrong dat er in Groningen grote zorgen waren over de veiligheid. Ook de woede over de recordproductie in 2013 was hem ontgaan. Pas door een interview met oud-topman De Jong van het Staatstoezicht op de Mijnen in 2018, vijf jaar later. realiseerde de premier zich naar eigen zeggen "pas echt wat een bizar winningsniveau er was" na de zwaarste aardbeving tot dan toe in Groningen.
Wildervanck hoopt dat het de Tweede Kamer lukt om harde garanties te krijgen dat de miljarden die naar Groningen gaan worden besteed aan de versterking van huizen en aan het schadeherstel, "en niet aan mooie projecten voor bestuurders".
