Carli Kooijman
redacteur Economie
Carli Kooijman
redacteur Economie
Na Rabobank verwacht nu ook ING een lichte recessie: de bank gaat uit van een half procent krimp in de tweede helft van dit jaar, blijkt uit prognoses die de NOS heeft opgevraagd. Eerder meldde Rabobank al een milde recessie te voorzien. Voor het hele jaar 2022 verwachten de banken wel nog lichte groei, doordat het in de eerste zes maanden nog relatief goed ging.
De Nederlandsche Bank (DNB) heeft het niet over een recessie, maar denkt wel dat de economische groei nagenoeg stilvalt. Dat de economie in ieder geval een stuk minder hard gaat draaien, daar lijken de meeste economen het dus wel over eens.
"Als er een recessie komt, wordt het wel een afwijkende recessie", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom van ING. "Bij een recessie denken mensen vaak aan hoge werkloosheid, maar dat verwachten we niet. Wel zien we dat bijna iedereen er financieel op achteruitgaat door de hoge energieprijzen, vooral de lage inkomens."
Een recessie is misschien zelfs noodzakelijk om de hoge inflatie tegen te gaan, denkt Lex Hoogduin, hoogleraar economie en oud DNB-bestuurder: "Het is moeilijk voor te stellen dat we van de huidige inflatie afkomen zónder een recessie."
Toch recessie verwacht
De grote prijsstijgingen zijn volgens onder meer ING nu de aanjager van een milde recessie. Onder meer energie, brandstof en voedsel blijven maar duurder worden - mede door de oorlog in Oekraïne - en de loonsverhoging die in verschillende sectoren is afgesproken, is niet hoog genoeg om die stijgende kosten op te vangen.
De inflatie is zo hoog dat je wel druk moet uitoefenen op de vraag om de prijzen naar beneden te krijgen.
"Als je evenveel verdient maar de prijzen stijgen, of de prijzen stijgen harder dan je loon, dan houd je minder geld over en word je gedwongen om te bezuinigen of minder te sparen", zegt Marcel Klok, die bij ING verantwoordelijk is voor de raming. "Minder uit eten gaan, een vakantie per jaar minder, vooral voor hogere inkomens." Voor lagere inkomens is snijden in dit soort luxe-uitgaven vaak geen optie omdat die al met moeite rondkomen, volgens Klok. Uit onderzoek van het Centraal Planbureau blijkt dat in een scenario met blijvend hoge prijzen 1,2 miljoen huishoudens betalingsproblemen kunnen krijgen.
De dalende vraag die dit allemaal oplevert betekent dat bedrijven ook minder omzet maken en winsten lager uitvallen, waardoor de economie kan krimpen. ING ziet daar de eerste tekenen al van: uit een analyse van betalingen blijkt dat Nederlanders in juni 3 procent minder hebben uitgegeven dan in mei.
'Recessie is een medicijn met bijwerkingen'
Daarnaast speelt de aangekondigde rentestijging van de Europese Centrale Bank (ECB) een rol, zegt oud-DNB-bestuurder Hoogduin. Daardoor wordt geld lenen duurder voor bedrijven, overheden en huishoudens. Die geven dan ook minder geld uit, is de gedachte, waardoor de prijzen zullen dalen.
"Het doel van de renteverhoging is om de inflatie weer terug te brengen naar 2 procent", aldus Hoogduin. Dat is het percentage waarop de ECB mikt.
Ze gaan personeel hamsteren.
Het beteugelen van de inflatie kan dus ten koste gaan van economische groei. Volgens Hoogduin is dat zelfs noodzakelijk. "De inflatie is zo hoog dat je wel druk moet uitoefenen op de vraag om de prijzen naar beneden te krijgen."
Een zachte landing, waar de renteverhoging wél leidt tot lagere inflatie maar niet tot een recessie, lijkt Hoogduin onrealistisch: "De economie is geen vliegtuig, waar je met natuurkunde kunt berekenen wat de optimale landing is. Je weet nooit precies hoe mensen reageren op een renteverhoging."
Toch is het de moeite waard om onze overspannen economie met hoge inflatie en een krappe arbeidsmarkt weer gezond te maken op de lange termijn, zegt hij: "Een recessie op de korte termijn is een medicijn. Maar wel met bijwerkingen."
Zzp'ers onzeker
Vaak zijn de 'bijwerkingen' van een recessie dat veel mensen werkloos raken als gevolg van de verminderde vraag en productie. Maar deze keer is anders, denkt Blom van ING: "De arbeidsmarkt is nu zo krap dat bedrijven eerder zullen interen op hun winst dan dat ze hun mensen ontslaan. Ze gaan personeel hamsteren."
Ze plaatst hier twee kanttekeningen bij: de situatie voor zzp'ers wordt wel flink onzeker, en hoe langer de recessie aanhoudt hoe meer werkgevers toch werknemers zullen moeten ontslaan.
"We hebben nu een krappe arbeidsmarkt maar door een recessie kan die situatie omslaan", zegt Hoogduin. "Misschien hebben we over een paar jaar weer discussies over te hoge werkloosheid."
