Shell vond aardbeving Huizinge 'gamechanger', maar bleef gas winnen
De Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) heeft na de zware aardbeving bij Huizinge in 2012 niet echt overwogen om de winning van Gronings gas terug te schroeven, omdat het volgens het bedrijf niet zou bijdragen aan het terugdringen van het risico op zulke zware aardbevingen. Dat heeft Pieter Dekker, oud-topman van Shell, gezegd tegen de parlementaire enquêtecommissie.
Hij was tussen 1997 en 2016 bij Shell verantwoordelijk voor de joint-ventures Gasterra (voorheen Gasunie) en de NAM.
Dekker noemde de beving in Huizinge, met een kracht van 3,6, "een gamechanger". Tot die tijd gingen de experts ervan uit dat de gaswinning alleen bevingen met beperkte schade en een heel kleine kans op letsel kon veroorzaken. "Maar ineens realiseerden we ons dat het veel grotere effecten kon hebben", vertelde hij.
Frequenties bevingen
Kort daarna adviseerde het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) om vanwege de veiligheid de gaskraan minder ver open te zetten. Medewerkers van Shell berekenden dat die productieverlaging kon worden opgevangen met alternatieve bronnen. Maar de NAM en Gasterra besloten anders, mede op advies van de seismologische experts van het KNMI.
Volgens de NAM was het maar de vraag of minder gas winnen zou leiden tot minder krachtige aardbevingen. "Het zou hooguit de frequentie van de bevingen verlagen. Minder produceren droeg niet bij aan het oplossen van het probleem. Die conclusie van de NAM hebben wij als Shell overgenomen", zei Dekker.
Dat gebeurde volgens hem niet vanwege de opbrengsten van de gaswinning. "Het ging ons om het oplossen van de problemen."
'Ongelukkig, maar wel logisch'
Ook de toenmalig minister van Economische Zaken, Kamp, greep niet in. De gaskraan werd vervolgens juist verder opengezet. In 2013 werd er meer dan 50 miljard kubieke meter gas uit het Groningenveld gehaald, veel meer dan in de jaren daarvoor.
"Dat het zo hoog uit kwam, is ongelukkig, dat realiseer ik me", zei Dekker. "Maar het is wel in lijn met de logica waarmee toen besluiten over de winning tot stand kwamen." De winning zat nog ruim onder het langjarig plafond dat afgesproken was en Gasterra had als opdracht het Groningse gas zo goed mogelijk te vermarkten, legde hij uit.
Vanmiddag hoorde de enquêtecommissie Johan de Haan, voormalig topman van de NAM. Hij schetste het beeld dat het bedrijf na Huizinge de enorme golf schadeclaims nauwelijks aan kon, vooral door een groot gebrek aan schade-experts.
Eerst werd oud-productiepersoneel teruggeroepen van pensioen om de schades op te nemen. Dat waren mensen uit de omgeving, wat het contact met de bewoners moest vergemakkelijken. Toen de claims bleven komen, werd de schadeafhandeling uitbesteed aan een nieuw opgerichte instelling: het Centrum Veilig Wonen (CVW).
"De taak was eigenlijk te groot voor de NAM", vertelde De Haan. "En ik wou dat ik dat eerder had gezien."
'Bewoners zien NAM als kassa'
Volgens De Haan had de NAM geen inhoudelijke bemoeienis met de manier waarop het CVW de schades afhandelde. Toch werd hij door de commissie geconfronteerd met een oude e-mail, waarin staat dat hij vindt dat sommige bewoners het CVW "zien als kassa".
De Haan wilde niet dat het CVW coulanter zou worden bij schades waarbij twijfel was of die wel waren veroorzaakt door de gaswinning. "Voor je het weet moet je alles doen en moet je alles betalen", stond in de e-mail.
Tegen de commissie zei De Haan dat het niet om de kosten ging. "Die zijn nooit een issue geweest. Maar zomaar met geld strooien is ook geen oplossing voor de problemen. Dat is wat ik heb willen zeggen."
Grote ergernis
De trage afhandeling van de schade aan hun huizen is een grote ergernis voor veel Groningers. Ze wijzen daarbij vooral naar de NAM. De Haan vindt dat hij zijn uiterste best heeft gedaan om de problemen op te lossen.
"Ik woon in Groningen. Ik zag hoe erg de gevolgen waren voor de Groningers. Dat stimuleerde mij om te helpen waar ik kon."
Morgen verschijnt er nog een gedupeerde voor de commissie, en een hoogleraar Sociale Psychologie.
