Boeren in Nederland weten al jaren dat ze minder stikstof moeten gaan uitstoten, maar vrijdag is eindelijk duidelijk geworden waar de grootste reductie plaats moet vinden. Vooral rond natuurgebieden wil het kabinet grote stappen zetten, zo wordt duidelijk uit de gepresenteerde stikstofdoelenkaart.
Zoals verwacht reageren milieuorganisaties opgelucht en spreekt de agrarische sector schande van het gepresenteerde kabinetsplan. Volgens hoogleraar Milieu en Duurzaamheid Jan Willem Erisman (Universiteit Leiden) is het een belangrijke dag voor de aanpak van het zich voortslepende stikstofprobleem.
Vanuit milieu-perspectief noemt hij het een grote doorbraak. "Maar het wordt een hele klus om dit binnen acht jaar uit te voeren." Veel hangt af van de mate waarin boeren bereid zijn mee te werken. "Onderdeel van het eerlijke verhaal is de pijnlijke boodschap dat niet alle agrariërs door kunnen gaan met hun bedrijf", aldus landbouwminister Staghouwer.
Op basis van deze complexe optelsom van hoeveel stikstof bedrijven, boeren en voertuigen uitstoten, moet overal in Nederland de stikstofuitstoot met minimaal 12 procent afnemen:
Verduurzamen, verplaatsen of beëindigen: dat zijn de opties die boeren krijgen en waar ook subsidies voor beschikbaar zijn. Voor veel agrariërs die dicht bij natuurgebieden wonen, wordt stoppen bijna onontkoombaar, want daar moet de stikstofuitstoot met 70 procent omlaag. Erisman: "Als ik een van die boeren was, zou ik de komende tijd wel met mijn bedrijfsadviseur in overleg gaan."
De eerste reacties uit de landbouwsector duiden op flinke weerstand. In de straat waar stikstofminister Van der Wal woont, voerde een groep boeren vanavond actie. Op 22 juni is er een demonstratie in Den Haag en de Farmers Defence Forse verwacht de komende tijd "grote acties".
Het kabinet heeft de bal nu bij de provincies gelegd: zij moeten de kabinetsdoelstellingen op lokaal en regionaal niveau uitwerken. Zij moeten dit voor 1 juni 2023 hebben geregeld. Het feit dat er in maart volgend jaar Provinciale Statenverkiezingen zijn, betekent dat provinciale politici niet staan te springen om al te rigoureuze maatregelen te nemen.
De provincies moeten in samenwerking met alle betrokken sectoren (industrie, bouw, mobiliteit en landbouw) definitief vastleggen hoe de uitstoot precies wordt aangepakt. "Er wordt ingezet op een evenredige reductie, dus er komt nog een doorrekening wat er in andere sectoren moet gebeuren", zegt Erisman.
Sommige boerengezinnen peinzen er niet over om te stoppen, leggen ze uit in deze video van Nieuwsuur:
"Het grote nieuws is dat elke boer nu kan zien hoeveel er in zijn omgeving moet worden gereduceerd", zegt hoogleraar Erisman. "Tot nu toe bleef dat vaag, en ook nu blijven er slagen om de arm, maar in grote lijnen is er wel duidelijkheid." Hoewel het een impopulaire boodschap is voor de agrariërs, kunnen ze volgens Erisman nu wel beter een besluit maken over hun toekomst.
Voor de natuur zijn de gepresenteerde stikstofdoelen goed nieuws, vervolgt de expert. "Dit gaat om een substantiële reductie die planten en dieren ten goede komt." De grote hoeveelheid stikstof in Nederland tast bijvoorbeeld de biodiversiteit aan. Daarnaast betekent stikstofreductie dat er ook weer op grote schaal wegen en gebouwen mogen worden gebouwd. Maar zo ver is het dus nog niet.
