Gemengde reacties op stikstofplannen: van 'onvermijdelijk' tot 'kaalslag'

De plannen van het kabinet om de stikstofuitstoot in veel delen van het land met 70 procent terug te dringen leiden tot gemengde reacties. Greenpeace reageert positief en spreekt over "onvermijdelijke plannen", maar boerenorganisaties zijn kritisch. Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW is teleurgesteld.

De kabinetsplannen betekenen dat niet alle boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf. In 131 gebieden vlak bij kwetsbare natuur moet de uitstoot met 70 procent teruggebracht worden, in andere gebieden is dat 12 procent. Provincies moeten de plannen nu gaan uitwerken.

Belangenorganisatie LTO Nederland spreekt van een onrealistische kaalslag. "Van het platteland, van de boeren en tuinders, maar ook van de natuur. Ondanks enkele empathische woorden zien we vooral dictaten van bovenaf, tegen de afspraken in het regeerakkoord. Dat gaat niet werken", zegt voorzitter Sjaak van der Tak.

De belangenvereniging voor de agrarische sector zegt ook dat de verantwoordelijkheid voor de plannen te veel naar de provincies wordt geschoven en stelt dat er "breed gedragen, realistische voorstellen door boeren-, natuur- en ondernemersorganisaties" zijn gedaan.

Boeren verdreven

Boerenbelangengroep Agractie ziet de kabinetsaanpak ook niet zitten. "Alles ligt op tafel om de boeren zo snel mogelijk uit Nederland te verdrijven", zegt voorzitter Bart Kemp. Hij roept alle boeren op om op woensdag 22 juni te gaan protesteren in Den Haag. De belangengroep hoopt dat het "de grootste, meest duidelijk zichtbare actie ooit vertoond in Nederland" wordt.

Kemp waarschuwt op die dag voor verkeershinder, aangezien "de boeren met eigen vervoersmiddelen zullen komen en dat vaak trekkers zijn". Hij raadt mensen aan die dag thuis te blijven of het openbaar vervoer te nemen.

Kamerlid Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging spreekt ook over het "wegjagen en wegvagen" van boeren en tuinders. "Verschrikkelijk wat ze in Den Haag met onze boeren doen", schrijft ze op Twitter.

Ook actiegroep Farmers Defence Force is niet te spreken over het aangekondigde beleid. "Het lijkt mij absoluut geen optie, het is onhaalbaar en onbetaalbaar", zegt vicevoorzitter Jos Ubels. De groep kondigt later aan welke acties er zullen volgen, maar volgens Ubels is "niks doen geen optie".

Aan het begin van de avond uitten boeren en sympathisanten bij de A28 in Hoogeveen hun ongenoegen over het kabinetsbesluit:

Geen seconde te vroeg

Maar milieuorganisatie Greenpeace reageert dus positief: de maatregelen komen "geen seconde te vroeg" om kwetsbare natuur te redden. "We hebben nog maar een paar jaar en het komt nu aan op de snelheid van de uitvoering", zegt directeur Andy Palmen.

Greenpeace vindt dat de maatregelen hard nodig zijn omdat "ondanks alle plannen, de stikstofuitstoot uit de landbouw het afgelopen decennium amper is gedaald". Palmen hoopt van harte dat LTO gaat meewerken: "Anders moet straks opnieuw de rechter eraan te pas komen om bestuurders te dwingen tot actie."

Laura Bromet, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, noemt de plannen ingrijpend, maar onvermijdelijk.

In een gezamenlijk statement laten onder meer het Wereld Natuur Fonds, Vogelbescherming Nederland en LandschappenNL weten dat de keuzes "noodzakelijk zijn om de natuur te herstellen en de landbouw een duurzaam perspectief te bieden". Als de stikstofuitstoot niet afneemt, hangt volgens de organisaties "het voortbestaan van veel soorten planten en dieren aan een zijden draad".

Volgens de natuurorganisaties betekenen deze plannen niet het einde van de landbouwsector. "We zijn ervan overtuigd dat het kán: herstel van onze bedreigde natuur, een natuurvriendelijke landbouw en een gezonde leefomgeving". Ze hopen dat alle betrokken partijen gezamenlijk met de maatregelen aan de slag kunnen gaan om gebiedsplannen te maken.

'Geen ruimte voor economie'

Werkgeversorganisatie VNO-NCW reageert teleurgesteld. "Het lijkt erop dat in de plannen tot 2030 geen enkele ruimte komt voor economie, de bouw van nieuwe duurzame energieprojecten", zegt een woordvoerder. Alle vrijkomende stikstofruimte door bijvoorbeeld de uitkoop van boeren gaat volgens de werkgevers naar natuurherstel. "Het land zit al drie jaar op slot. Belangrijk is dat er nu snel extra stikstofruimte komt voor wonen, werken en de energietransitie."

De woordvoerder wijst naar het Versnellingsakkoord waarin VNO-NCW samen met de boeren, bouwers en enkele natuurorganisaties een alternatieve uitweg uit de stikstofcrisis schetst. Het Planbureau voor de Leefomgeving zei vorig jaar dat daar "waardevolle elementen" in zaten, maar wees ook op risico's van de plannen van de ondernemers.

Zo gaan ze mogelijk te veel uit van innovatie waarvan nog niet duidelijk is of het echt gaat werken en hangt het voor een deel op het verplaatsen van boeren. "In het verleden bleek de verplaatsing van bedrijven in de praktijk moeizaam."