Vluchtelingenopvang Hongarije afhankelijk van privé-initiatief: ‘Overheid moet aan de slag’

• Heleen D'Haens

  verslaggever Hongarije

Geroutineerd loopt Toon Otten het station van Boedapest binnen. De Vlaming, die lesgeeft in Nederland, komt hier nu voor de vijfde keer in een week tijd. "Hier zijn zoveel mensen die acuut hulp nodig hebben, en ik had een week vakantie. Ik vind het vanzelfsprekend dat ik hier help", vertelt hij.

Otten was eigenlijk van plan een weekje vakantie in Venetië door te brengen. Maar toen de oorlog uitbrak besliste hij toch om naar Hongarije te gaan, waar hij met zijn vrouw twee vakantiehuizen heeft die in de winter leegstaan. Hij zette de verwarming aan, maakte de bedden op en vulde de koelkast. Sindsdien heeft hij elke dag meerdere Oekraïners een slaapplek bezorgd.

Verslaggever Heleen D'Haens volgde Otten toen hij twee vluchtelingen uit Odessa opving. Bekijk in de video hun verhaal:

Hoeveel Oekraïners sinds het begin van de oorlog door Hongaarse burgers zijn geholpen met onderdak, wordt niet bijgehouden. Maar het bulkt hier van de initiatieven: Facebookgroepen, speciale websites en ouderwetse flyers in kiosken. De afgelopen dagen zijn duizenden, waarschijnlijk zelfs tienduizenden mensen op deze manier geholpen.

"Wij vinden dit een heel goed teken en een heel welkom verschijnsel", zegt Zoran Stevanovic, woordvoerder van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR in Centraal-Europa. "Dit is precies wat we nodig hebben aan het begin van een crisis als deze.

De positieve energie is overweldigend, vindt ook Toon Otten. Tegelijk heeft hij zorgen. Het opvangsysteem voor vluchtelingen in Hongarije is de afgelopen jaren onder premier Orbán sterk afgebouwd. "Wat via de overheid gebeurt, komt heel traag op gang. De eerste hulp wordt nu georganiseerd door vrijwilligers, maar op termijn moet dat natuurlijk echt wel overgenomen worden door de overheid."

Geen langetermijnoplossing

Of de opvang in Hongarije op dit moment afhankelijk is van burgerinitiatieven, kan de VN-vluchtelingenorganisatie niet zeggen. Wel benadrukt woordvoerder Stevanovic dat deze vorm van opvang geen langetermijnoplossing is. "De organisaties waarmee wij samenwerken, bieden opvang aan voor twee tot drie weken. Als vluchtelingen meer tijd nodig hebben, moet er een duurzamere oplossing komen."

De regering-Orbán heeft gezegd werk te maken van opvangcapaciteit, maar heeft nog niet gezegd hoe ze dat op grote schaal wil organiseren. Volgens de UNHCR is het sowieso een goed idee om op dat vlak Europees samen te werken.

"Dat zeiden we al tijdens de vluchtelingencrisis in 2015, en nu geldt hetzelfde. Als ze weggaan uit Hongarije, gaan ze naar Roemenië, Spanje, Duitsland. Mensen gaan daarheen waar ze denken dat ze kunnen verblijven, werk kunnen vinden of vrienden kunnen maken."

Nederland moet ook opschalen

Voor Toon Otten was vandaag de laatste keer dat hij naar het station kwam. "Morgen moet ik weer naar huis om aan het werk te gaan." Maar zijn hulpactie is daarmee niet ten einde: hij sprak met de Hongaarse bewoners van het dorp af dat zij vanaf morgen van en naar Budapest zullen rijden om mensen op te halen.

Otten denkt dat de solidariteit die er nu in Hongarije is, de komende tijd ook in Nederland nodig zal zijn. "Van mensen die hier komen, hoor ik dat ze vaak op weg zijn naar West-Europa. De golf die hier nu heel groot is, gaat dus verder uitdeinen richting de West-Europese landen. Daar moet ook gezorgd worden voor capaciteit."