Azov-bataljon: Russen zetten gifgas in • Eerste buitenlander vervolgd voor 'nepnieuws'

Azov-bataljon: Russen gebruiken chemisch wapen in Marioepol

Russische militairen hebben volgens het omstreden Azov-bataljon in de belegerde havenstad Marioepol een giftige stof ingezet. Oekraïense media maken melding van de beschuldiging van het bataljon. De stof zou met een drone vanuit de lucht zijn losgelaten. Oekraïense militairen zouden onder meer moeite hebben met ademhalen.

The Kyiv Independent, een onafhankelijke Oekraïense krant, stelt dat het mogelijk gaat om de eerste inzet van chemische wapens door de Russen sinds de inval.

Oekraïense hoofdaanklager: Op zo'n 6000 plaatsen oorlogsmisdaden

Op ongeveer 6000 plaatsen in Oekraïne hebben oorlogsmisdaden plaatsgevonden, zegt de Oekraïense procureur-generaal Iryna Venediktova tegen Nieuwsuur.

Venediktova zegt dat er sprake is van het "uitroeien van Oekraïense volk." Ze zegt dat er onder het mom van 'denazificatie' burgers worden gedood. "We hebben reden om aan te nemen dat er in bepaalde gevallen van bovenaf het bevel gegeven werd om de burgerbevolking te bombarderen en te doden."

Witte Helmen nemen instructievideo's op voor Oekraïne

Reddingswerkers uit Syrië nemen instructievideo's op voor hun collega's in Oekraïne. "Niemand heeft meer ervaring met Russische misdaden dan wij, de Witte Helmen. Die ervaring willen we graag delen met Oekraïne."

Russen vervolgen eerste buitenlander voor 'nepnieuws'

In Rusland is de eerste buitenlander gearresteerd vanwege het verspreiden van 'nepnieuws' over de oorlog in Oekraïne. Een Colombiaanse man wordt vervolgd van het verspreiden van "valse informatie" op sociale media, schrijft de Amerikaanse krant The Wall Street Journal. Het is niet duidelijk wat de man precies heeft geschreven.

Volgens de krant riskeert hij een boete van 3 miljoen roebel (33.000 euro) of een gevangenisstraf van vijf tot tien jaar. Rusland nam vorige maand een wet aan die het verspreiden van "valse informatie" over de oorlog in Oekraïne strafbaar stelt.

Rutte en Zelensky bespreken bewijs oorlogsmisdaden en sancties

Premier Rutte heeft vanavond opnieuw met de Oekraïense president Zelensky gebeld. "Nederland rust niet totdat elke oorlogsmisdaad is onderzocht en de verantwoordelijken worden vervolgd", zegt Rutte. Hij benadrukt het belang van afspraken over standaarden waaraan bewijs moet voldoen, om te voorkomen dat bewijs niet kan worden gebruikt in rechtszaken.

Zelensky zegt daarnaast dat verdere sancties zijn besproken. "We blijven doorgaan met het coördineren van de inspanningen om vrede te bereiken in Oekraïne", schrijft hij.

Oekraïense piloot: 'Ergste dagen moeten nog komen'

Italiaanse premier tekent deal voor meer Algerijns gas

Italië gaat definitief meer gas afnemen van Algerije. De Italiaanse premier Mario Draghi heeft daarvoor in Algiers een contract ondertekend. Daarmee vermindert het land de afhankelijk van Rusland sterk. Draghi noemt de deal "een belangrijke stap" in het vervangen van Russisch gas. "Andere landen zullen volgen", zegt hij.

Italië ontving al gas van Algerije via een pijpleiding in de Middellandse Zee. Rusland is nu nog de grootste leverancier van gas voor Italië, maar met deze overeenkomst wordt Algerije dat.

Europese landen zijn sterk afhankelijk van Rusland voor gas. Estland en Litouwen hebben als eerste landen toegezegd helemaal te stoppen met het Russische gas.

Burgemeester: meer dan 10.000 burgerdoden in Marioepol

In Marioepol zijn sinds het begin van de oorlog meer dan tienduizend burgerdoden gevallen, zegt de burgemeester van de stad tegen persbureau AP. Volgens hem liggen lichamen verspreid in de stad op straat.

De Oekraïense president Zelensky zei vanochtend dat er mogelijk tienduizenden doden zijn gevallen in de belegerde havenstad aan de Zee van Azov.

'Pro-Russische separatisten hebben haven Marioepol ingenomen'

Pro-Russische separatisten zeggen dat ze de haven van Marioepol hebben ingenomen, meldt het Russische persbureau RIA Novosti. Of de bewering klopt, is niet duidelijk.

Het kapot gebombardeerde Marioepol is nog altijd niet gevallen. Militaire experts denken dat Rusland de verwoeste stad snel wil innemen met hulp van de separatisten. Marioepol is een belangrijke strategische schakel in de strijd om de Donbas-regio.

Nehammer: overleg met Poetin was 'open en lastig'

Het overleg tussen de Oostenrijkse bondskanselier Nehammer en de Russische president Poetin in Moskou is afgelopen. Volgens Nehammer duurde het gesprek 75 minuten. Zijn belangrijkste boodschap aan Poetin was dat de oorlog in Oekraïne moet stoppen omdat er alleen maar verliezers zijn. Ook heeft hij in het "open en lastige gesprek" met Poetin gesproken over de oorlogsmisdaden in Boetsja en op andere plaatsen in Oekraïne.

Verder heeft hij Poetin gezegd dat de sancties tegen Rusland verscherpt gaan worden, als er mensen in Oekraïne blijven omkomen. Een reactie van Poetin is er nog niet.

Nehammer is de eerste westerse regeringsleider die Poetin ontmoet sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Andere leiders spraken Poetin alleen telefonisch.

Russisch konvooi rijdt richting de Donbas

Een Russisch konvooi van meer dan vijftig voertuigen rijdt vanuit Rusland richting de Donbas, in het oosten van Oekraïne. Daar wordt binnen een paar dagen een groot Russisch offensief verwacht.

Oostenrijkse media: gesprekken Nehammer en Poetin begonnen

Het overleg tussen de Oostenrijkse bondskanselier Nehammer en president Poetin in Moskou is begonnen, schrijven Oostenrijkse media.

Nehammer is de eerste westerse regeringsleider die Poetin ontmoet sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. De Russische president heeft tot dusver alleen telefonisch contact met westerse leiders.

De Oostenrijkse bondskanselier zei eerder dat hij zich realiseert "dat er waarschijnlijk geen wonderen zullen gebeuren". "Maar je moet alles proberen om de oorlog te beëindigen." Nehammer was zaterdag nog bij de Oekraïense president Zelensky in Kiev.

Bijna 28.000 Oekraïners in opvanglocaties overheid

In de opvanglocaties van de overheid verblijven momenteel 27.842 mensen uit Oekraïne, meldt het ministerie van Justitie en Veiligheid. Sinds donderdag zijn er ruim 3100 Oekraïners in de locaties bijgekomen.

Oekraïners die op een andere manier opvang hebben gevonden, bijvoorbeeld bij familie, zijn niet meegenomen in de cijfers.

In totaal zijn er nu 41.743 bedden beschikbaar. De Veiligheidsregio's spraken vorige maand met het kabinet af dat ze zo snel mogelijk 50.000 opvangplekken zouden regelen. Dat zijn 2000 plekken per Veiligheidsregio.

Protesterende Russische journalist werkt nu voor Die Welt

De Russische journalist die live in het Russische staatsjournaal protesteerde tegen de oorlog, werkt sinds kort voor de Duitse krant Die Welt. Marina Ovsjannikova hield vorige maand tijdens een uitzending een vel papier omhoog waarop "stop de oorlog" en "jullie worden hier voorgelogen" stond geschreven. Beelden van haar protestactie gingen de wereld over.

De 43-jarige Ovsjannikova gaat als freelance correspondent verslag doen over Rusland en Oekraïne, maakt de Duitse krant bekend. Hoofdredacteur Ulf Poschardt schrijft dat de journalist met haar actie op de Russische televisie de "belangrijkste journalistieke waarden verdedigde, ondanks de dreiging van de staat".

Ovsjannikova schrijft in haar eerste bijdrage voor de krant over haar protest. "Morele principes waren op een gegeven moment belangrijker dan welzijn, gemoedsrust en een ordelijk leven", schrijft ze. "Zwijgen was geen optie meer."

Voor haar actie kreeg Ovsjannikova een boete van 3000 roebels (bijna 260 euro). De kans bestaat dat ze ook nog een celstraf krijgt.

Op bezoek bij Zelensky

De Amerikaanse omroep CBS bracht een bezoek aan de Oekraïense president Zelensky in Kiev. Hij liet de verslaggever zijn commandocentrum zien, waar hij sinds het begin van de oorlog zit.

Bekijk hieronder een deel van de reportage van CBS:

Lavrov: geen gevechtspauze gepland

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov zegt dat er in ieder geval tot een nieuwe ronde van onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland geen gevechtspauze ingelast zal worden. Tegelijk benadrukte hij geen redenen te zien om de gesprekken met Oekraïne op te schorten, schrijft persbureau Reuters.

Hij deed zijn uitspraken op het moment dat Rusland op het punt staat de aanvallen in de Donbas-regio in het oosten van Oekraïne op te voeren. Die dreigende verheviging van de strijd is voor de Duitse minister van Economische Zaken Habeck reden te benadrukken dat Oekraïne in ieder geval vanuit Duitsland snel moet worden bevoorraad met nieuwe wapens. Het land heeft dan het meeste profijt van die wapens.

"Met het besluit om Oekraïne van wapens te voorzien, is Duitsland een verplichting aangegaan", zei Habeck. "En gezien de intensiteit van de oorlog, zijn we het aan Oekraïne verplicht om de steun voort te zetten, zowel op het gebied van kwantiteit als kwaliteit."

Polen telde al ruim 2,6 miljoen vluchtelingen

Sinds de start van de Russische invasie in Oekraïne zijn er ruim 2,6 miljoen mensen naar Polen gevlucht, meldt de Poolse grensbewaking. Gisteren staken er 28.500 mensen de grens tussen Polen en Oekraïne over. Dat waren iets minder dan op zaterdag.

Andersom keerden er gisteren ook bijna 20.000 mensen terug naar Oekraïne. Dat waren vooral Oekraïense staatsburgers, volgens Polen. Zij keren terug naar de gebieden waar de Russische militairen inmiddels zijn vertrokken, zoals de regio rond Kiev. Het is niet bekend hoeveel van de gevluchte Oekraïners nog in Polen zijn, omdat de aantallen niet officieel worden bijgehouden. Velen reizen ook door naar andere EU-landen.

Separatisten Donetsk: strijd wordt verhevigd

Pro-Russische separatisten van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk gaan de gevechten in de regio intensiveren. Dat zei de leider van de volksrepubliek, Denis Poesjilin, tegen het Russische staatspersbureau RIA.

"Hoe langer we dit uitstellen, hoe meer de burgerbevolking lijdt. Zij worden gegijzeld door deze situatie", zei Poesjilin. Volgens hem zijn er inmiddels gebieden aangewezen waar heviger gevochten zal worden.

In de regio Donetsk ligt de havenstad Marioepol, die al vroeg in de invasie werd omsingeld door Russische troepen. De belegerde stad is nog altijd niet gevallen. Militaire experts verwachten dat Rusland Marioepol snel zal willen innemen met hulp van de separatisten, omdat de stad een belangrijke strategische schakel is in de strijd om de Donbas-regio. De Oekraïense president Zelensky zei vanochtend nog in een speech voor het Zuid-Koreaanse parlement dat er sinds het begin van de oorlog mogelijk tienduizenden doden zijn gevallen in Marioepol.

Negen evacuatieroutes open vanuit belegerde steden

In het oosten van Oekraïne zijn vandaag negen evacuatieroutes geopend voor burgers die oorlogsgebied willen ontvluchten. Mensen uit de belegerde stad Marioepol kunnen met eigen vervoer de stad verlaten richting Zaporizja, zegt vicepremier Veresjtsjoek.

Ook inwoners van Berdjansk, waar eveneens zwaar wordt gevochten, krijgen de kans om met de auto de stad te verlaten. In andere gebieden kunnen overheidsbussen worden ingezet om mensen te evacueren. Gisteren werden er ook negen zogenoemde corridors geopend. Toen zijn volgens Veresjtsjoek 2800 Oekraïners in veiligheid gebracht.

Rusland claimt vernietiging van door Europa geleverde luchtafweersystemen

Rusland claimt aan Oekraïne geleverde luchtafweersystemen te hebben vernietigd. Dat schrijft persbureau Reuters op basis van een verklaring van het Russische ministerie van Defensie.
Het zou gaan om vier S-300-luchtafweersystemen, die door een Europees land zijn gedoneerd. Ze stonden in een hangar bij de stad Dnipro.

Rusland schrijft niet welk land de systemen heeft geleverd en Oekraïne heeft nog niets gemeld over de aanval. Recent zei Slowakije dat het een S-300-systeem heeft gegeven aan Oekraïne. Op Twitter schrijft de Slowaakse premier Heger dat die in ieder geval niet is vernietigd. Hij spreekt van Russische propaganda.

'Russische staatstelevisie belooft geen snel militair succes in Donbas'

De Oekraïense president Zelensky waarschuwde afgelopen nacht voor zwaardere aanvallen in het oosten van zijn land, nu Rusland de oorlogsinspanning lijkt te focussen op de Donbas. Ook op de Russische staatstelevisie is die nieuwe fase in het conflict een terugkerend thema, ziet correspondent Geert Groot Koerkamp. "Je ziet voortdurend reportages over het wel en wee van de Russische troepen in Oekraïne, waarbij wordt getoond hoe succesvol ze oprukken, hoe ze leven, hoe goed ze worden gevoed en dat ze beschikken over bijvoorbeeld mobiele badhuizen", zei Groot Koerkamp in het NOS Radio 1 Journaal.

Bij die berichten wordt ook benadrukt dat de Donbas niet van de ene op de andere dag in Russische handen zal zijn. Groot Koerkamp: "Er wordt gezegd dat het Oekraïense leger zich daar al acht jaar heeft verschanst en overal verdedigingswerken heeft aangelegd, wat volgens de Russische televisie verklaart waarom de opmars langzaam zal verlopen. Er worden daarom geen snelle, grote militaire successen beloofd."

In nieuwsbulletins, talkshows en analyses worden de Russen overduidelijk neergezet als "de goeden" en Oekraïners als "de kwaden", ziet Groot Koerkamp. Daarbij wordt president Zelensky geregeld belachelijk gemaakt. "Er worden vaak beelden vertoond van toen hij als nog als komiek optrad. Dan zie je Zelensky in zijn onderbroek of Zelensky die gekke bekken trekt." Volgens hem heeft dergelijke berichtgeving "een behoorlijk grote impact" op de beeldvorming in Rusland, omdat televisie voor de meeste Russen de belangrijkste informatiebron is. Groot Koerkamp: "En, misschien nog wel belangrijker: meer dan de helft van de Russen vertrouwt de televisie ook. De laatste jaren is dat vertrouwen zelfs toegenomen, terwijl het vertrouwen in internet juist is gedaald."

Nieuw-Zeeland stuurt transportvliegtuig naar Europa

Nieuw-Zeeland stuurt deze week een C-130 Hercules-transportvliegtuig inclusief vijftig man aan ondersteunend personeel naar Europa om zo Oekraïne te steunen bij de oorlog tegen Rusland.
Premier Ardern zegt in een persbericht dat de steun nodig is, zodat Oekraïne zich kan verdedigen tegen de "brute Russische invasie". Verder is vrede in Europa volgens haar essentieel voor de stabiliteit in de wereld.

Ook maakt het land omgerekend zo'n 8 miljoen euro vrij voor onder meer wapens en munitie, die via het Verenigd Koninkrijk aan Oekraïne worden geleverd. Het gaat volgens Nieuw-Zeeland om een verdere uitbreiding van "wat nu al de voornaamste reactie van Nieuw-Zeeland is op een internationale crisis in de recente geschiedenis". De Hercules, die woensdag vertrekt, blijft zeker twee maanden in Europa en zal spullen en voorraden voor Oekraïne vervoeren. Het vliegtuig zal niet worden ingezet in Oekraïne zelf, benadrukt Nieuw-Zeeland.

Britten vrezen inzet van fosformunitie in Marioepol

Het Britse ministerie van Defensie vreest dat Rusland fosformunitie gaat inzetten in het belegerde Marioepol nu de gevechten om die stad verhevigen. In de dagelijkse oorlogsupdate van het Britse leger, gebaseerd op informatie van inlichtingendiensten, zou Rusland eerder fosfor hebben ingezet in de regio Donetsk. Daarom is het volgens het Verenigd Koninkrijk niet uit te sluiten dat het chemische middel wederom wordt gebruikt.

Vorige maand claimde Oekraïne dat Rusland fosformunitie had ingezet in het plaatsje Popasna. Schieten met fosfor is een grijs gebied in het oorlogsrecht. Voor militaire doeleinden is het gebruik van witte fosfor onder voorwaarden toegestaan, bijvoorbeeld om rookgordijnen te veroorzaken of gebieden in het donker te verlichten. Maar met een hitte oplopend tot 800 graden Celsius kunnen stukken fosfor bij contact met de menselijke huid doorbranden tot op het bot.

De Britten schrijven verder dat de Russische beschietingen in de Donbas (Donetsk en Loegansk) aanhouden en uiten zorgen over het aanhoudend gebruik van ongeleide bommen door de Russen. Daardoor neemt het risico op burgerslachtoffers "aanzienlijk" toe.

Rode Kruis: werk hulpverleners extreem gevaarlijk

Het gebrek aan veiligheid is op dit moment de grootste belemmering voor hulpverleners bij hun pogingen om Oekraïners in nood te helpen. Dat zegt de directeur van het Nederlandse Rode Kruis Marieke van Schaik in het NOS Radio 1 Journaal. Van Schaik is op dit moment in Tsjernivtsi, in het zuidwesten van Oekraïne, waar ze sprak met collega's die onder meer betrokken zijn bij de evacuatiepogingen uit de belegerde stad Marioepol. Gisteren liet het Internationale Rode Kruis weten dat het al vijf dagen op rij niet was gelukt om die stad te bereiken.

Van Schaik zegt dat het "extreem moeilijk" is om bij de stad in de buurt te komen. "Bij ieder checkpoint blijkt dat afspraken over een veilige doorgang niet zijn doorgekomen. Dus bij al die punten moet er weer opnieuw worden onderhandeld." Recent werd besloten om op 20 kilometer van Marioepol weer om te keren. "Het is extreem gevaarlijk en daardoor heel moeilijk om de mensen in grootste nood te bereiken. Op heel veel plekken is het een dynamisch conflict, waardoor je niet weet waar iets vandaan komt."

De Rode Kruis-directeur hoopt dat de oorlogssituatie stabiliseert, "zodat je weet waar het onveilig is en waar niet. Dan wordt is het makkelijker om bevoorrading te organiseren. Maar nu is het heel onzeker."

Nehammer naar Moskou voor ontmoeting met Poetin

De Oostenrijkse bondskanselier Nehammer is aangekomen in Rusland voor een ontmoeting met president Poetin. Volgens Oostenrijkse media vloog hij gisteravond met een privétoestel via Turkije naar de Russische hoofdstad. Vanwege Europese sancties was een rechtstreekse vlucht niet mogelijk.

Nehammer is de eerste westerse regeringsleider die Poetin ontmoet sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Hun ontmoeting staat gepland voor 15.00 uur. Poetin heeft wel geregeld contact met westerse leiders, onder wie de Franse president Macron en de Duitse bondskanselier Scholz, maar dat is alleen telefonisch.

Nehammer zei voor vertrek dat hij niet naïef is en dat hij zich realiseert "dat er waarschijnlijk geen wonderen zullen gebeuren". "Maar je moet alles proberen om de oorlog te beëindigen." Hij wil onder meer de opties voor een wapenstilstand en humanitaire corridors bespreken.

Volgens Nehammer is de reis afgestemd met Scholz, Europese Commissievoorzitter Von der Leyen en de Turkse president Erdogan. Ook president Zelensky van Oekraïne zou zijn geïnformeerd. Nehammer was zaterdag nog bij Zelensky in Kiev.

Veiligheidsraad bespreekt instroom en opvang Oekraïense vluchtelingen

De burgemeesters van de 25 veiligheidsregio's vergaderen vanavond opnieuw over de opvang van Oekraïners. Ze zullen het onder meer hebben over de instroom van vluchtelingen, het aantal opvangplekken dat nog moet worden geregeld en de financiële vergoeding van het Rijk die nog niet rond is. Minister Yeşilgöz van Justitie en staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel schuiven aan bij de vergadering in Utrecht.

De burgemeesters proberen verder te voorkomen dat pandeigenaren aan de ene kant met gemeenten moeten praten over de opvang van Oekraïners en anderzijds met het COA moeten overleggen over de opvang van andere asielzoekers. Daarom hebben de burgemeester de coördinatie van de opvangplekken op zich genomen. Hierdoor komen ook de niet-Oekraïense vluchtelingen ter sprake tijdens het beraad, terwijl dit voorheen geen taak was voor gemeenten.

Zelensky waarschuwt: zwaardere aanvallen op komst

De Oekraïense president Zelensky heeft zijn landgenoten in een videoboodschap gewaarschuwd voor zwaardere Russische aanvallen in het oosten van het land. "De komende week wordt niet minder belangrijk dan de afgelopen weken", zei hij. "Russische troepen zullen overgaan tot grotere acties in het oosten. Ze kunnen meer raketten op ons afvuren en meer bommen laten vallen, maar wij bereiden ons voor. En we zullen reageren." Hij zei meer Oekraïners te willen voorzien van wapens en "nog actiever te worden op het internationale toneel".

Verder haalde Zelensky uit naar Russische propaganda. "Ze proberen de verantwoordelijkheid af te schuiven", zei hij over de machthebbers in Moskou. Als voorbeelden noemde hij onder meer de moorden op burgers in Boetsja en de raketaanval op het station van Kramatorsk, maar ook het neerhalen van de MH17 en de inname van de Krim in 2014. "Ze hebben het contact met de werkelijkheid verloren. Zelfs zo zeer, dat ze nu ons beschuldigen van dingen die het Russische leger overduidelijk heeft gedaan."

Wereldbank voorziet 45 procent krimp Oekraïense economie

De economie van Oekraïne kan dit jaar krimpen met 45 procent, doordat veel bedrijven dicht zijn en de export is ingestort. Die sombere prognose komt van de Wereldbank. Aan de verwachting van de Wereldbank kleven overigens grote onzekerheden; vooral de duur van de oorlog maakt voor de daadwerkelijke krimp veel uit.

In het cijfer zijn de gevolgen van schade aan bijvoorbeeld infrastructuur niet meegenomen. Ook wijst de Wereldbank erop dat de uittocht van miljoenen Oekraïners naar andere Europese landen negatieve gevolgen zal hebben voor het economische herstel.

De Wereldbank kwam ook met een economische verwachting voor Rusland: dat land kan rekenen op een krimp van ruim 11 procent, vooral door sancties van het Westen.

De waarschuwing van Zelensky:

Oekraïense media: explosies in Mykolajiv en Charkov

In de Oekraïense steden Mykolajiv en Charkov zijn explosies gehoord, melden lokale media. Wat er precies is gebeurd, is nog onduidelijk. Mykolajiv ligt in het zuiden van Oekraïne, Charkov in het noorden.

Volgens de gouverneur van de oblast Charkov hebben Russische troepen zondag meerdere doelen in de regio aangevallen. Daarbij zijn tien doden gevallen, onder wie een kind, zegt hij op Telegram.

Welkom

Welkom in het liveblog over de oorlog in Oekraïne. De laatste updates van zondag teruglezen? Klik dan hier.