Topschaker verdedigt Russische inval: 'Ik betuig Poetin volledige steun'
Vredesgebaren, blauw-gele vlaggen en 'No War'-shirts duiken deze dagen op rond allerlei sportvelden. Geen club of atleet die de Russische inval in Oekraïne verdedigt. Op een Rus na: schaakgrootmeester Sergej Karjakin.
Online slaat de schaker sinds donderdag op Twitter wild om zich heen. In een reeks tweets steunde Karjakin openlijk Vladimir Poetins besluit met troepen de Oekraïense grens over te steken. Termen als 'vredesmissie' en andere vergelijkbare Poetin-retoriek kwamen voorbij.
Veel van de tweets zijn inmiddels verwijderd.
Schaakbond FIDE wist genoeg. De mondiale federatie wil dat Karjakin - geboren op de Krim in de nadagen van de Sovjet-Unie - zich voor de Ethische en Disciplinaire Commissie verantwoordt voor zijn uitlatingen. Een schorsing hangt de nummer achttien van de wereld boven zijn hoofd.
Verder veroordeelt FIDE, dat sinds 1995 een Russische voorzitter heeft, "elk statement vanuit de schaakgemeenschap dat de onrechtvaardige militaire acties steunt". In Rusland en Belarus organiseert de bond voorlopig geen schaakevenementen. Op internationale toernooien zullen geen Russische en Belarussische vlaggen, volksliederen en sponsoren voorkomen.
Opperbevelhebber
Karjakin - alias de 'Minister van Defensie' - schaamt zich allerminst voor zijn politieke voorkeuren. In 2014 bejubelde hij de annexatie van de Krim. Donderdag schaarde hij zich achter Poetin: "Ik betuig u, onze opperbevelhebber, mijn volledige steun bij het beschermen van de belangen van Rusland."
Het merendeel van de Russische en andere topschakers spreekt zich wel uit tegen de inval in Oekraïne. Op de dag van de inval sprak Ruslands beste schaker, Ian Nepomniasjtsji, over de zwartste van "Zwarte Donderdagen". Wereldkampioen Magnus Carlsen tweette: "Vrede is cool. Oorlog niet."
Kritische Kasparov
Garri Kasparov, door sommigen beschouwd als de beste schaker aller tijden, is een van Poetins grootste critici. De legendarische Russische grootmeester maakt in opiniestukken regelmatig gehakt van Poetins politiek.
Kasparov is ook kritisch op het Westen, inclusief Nederland. "Europa spekt de oorlogskas van Poetin", zei Kasparov vrijdag tegen Nieuwsuur. Desondanks is het geen verrassing welke kant Kasparovs voorkeur heeft.
Karjakin is op zijn beurt ook niet bang te zeggen wat hij vindt. Begin dit jaar haalde Karjakin al het nieuws nadat hij zijn Russische landgenoot Daniil Doebov een 'landverrader' had genoemd.
Doebov zat vorig jaar in het team dat de Noor Magnus Carlsen hielp ter voorbereiding op de tweekamp om de wereldtitel tegen Ian Nepomniasjtsji - uit Rusland, ja. Onbegrijpelijk, volgens Karjakin.
Uit verschillende hoeken in Rusland klonk kritiek op Doebovs beslissing om Carlsen te helpen. Op poëtische wijze mengde de Russische schaakcoach en -journalist Sergei Shipov zich in de rel: "Zaden van onenigheid zijn gezaaid in het Russische team." Zo ontstonden grote barsten in het Russische schaakteam - een land dat in de Sovjet-tijd nog zo verenigd aan het schaakbord zat.
Schaken als oorlogsmetafoor
Vanaf 1948 tot 2006 kwam de wereldkampioen schaken uit de Sovjet-Unie (en later Rusland). Met grootmeesters als Michail Tal, Boris Spassky, Anatoli Karpov, Garri Kasparov en Vladimir Kramnik werd het Russische schaken wereldberoemd. De Russen omarmden hun grootmeesters massaal.
In de heetste tijden van de Koude Oorlog was er slechts één Amerikaan die de Sovjethegemonie doorbrak: Bobby Fischer. Gekrenkte trots bij de Russen. De schaakpartijen die Fischer met Spassky in 1972 uitvocht voor de wereldtitel, stonden symbool voor de Koude Oorlog.
Bekijk een NOS-documentaire uit 2003 over Bobby Fischer, 'de Dolende Koning'.
Sinds 2007 is geen enkele Russische grootmeester meer gekroond tot wereldkampioen. Al sinds 2013 is Magnus Carlsen uit Noorwegen onaantastbaar. Ironisch genoeg is Carlsen landgenoot van NAVO-baas Jens Stoltenberg - momenteel in het levensechte schaakspel in Oost-Europa geen grote vriend van Poetin.
