Energiecontracten opengebroken, 'consumenten soms met rug tegen de muur'
Door de hoge energieprijzen zien energieleveranciers zich genoodzaakt hun tarieven op te schroeven. Wie een variabel contract heeft, kan in januari een prijsverhoging verwachten. Sommige leveranciers halen die prijsverhoging al wat naar voren. Een enkele energiemaatschappij wil de contracten met klanten zelfs eenzijdig openbreken.
Zo heeft een kleine speler op de energiemarkt klanten per brief gevraagd om akkoord te gaan met een stevige tariefsverhoging. Ook klanten die hun tarief voor een jaar hadden vastgezet, zijn aangeschreven. Als klanten het niet eens zijn met het eenzijdig openbreken van hun contract, dan "staat het ze vrij om het contract op te zeggen".
De NOS zocht contact met twee energieleveranciers die contracten openbreken, maar zij waren niet bereikbaar voor commentaar. Het gaat om kleine bedrijven, met samen enkele duizenden klanten.
Openbreken contracten
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft "verschillende meldingen" ontvangen van bedrijven die contracten eenzijdig openbreken en onderzoekt die nu. Of er regels worden overtreden is afhankelijk van het type contract, zegt de ACM.
De Consumentenbond is stelliger: in principe mogen vaste contracten niet eenzijdig worden ontbonden. "Sommige bedrijven voeren het ontbreken van een automatische incasso of een te late betaling op als reden voor ontbinden. Dat mag niet", zegt woordvoerder Joyce Donat.
Volgens de bond is er wel een kleine ruimte in de wet voor extreme situaties. De vraag is in hoeverre een bedrijf rekening hoort te houden met prijsveranderingen en of het openbreken van een contract daarom geoorloofd is.
Donat voorziet spannende tijden: "Als dit geoorloofd is, dan is dat het failliet van de markt. Consumenten kunnen dan niet meer vertrouwen op contracten met vaste tarieven."
Glazen bol
Kleine prijsvechters hebben vaak kleinere buffers en kleinere marges. Voor hen zijn de risico's groter. "Ik heb geen glazen bol, maar faillissementen van kleine energiebedrijven acht ik reëel", zegt Donat daarover. "Je ziet dat er kleinere energiebedrijven zijn die de tarieven tussentijds verhogen. Dat kan verstandige bedrijfsvoering zijn, maar dat maakt het nog niet leuk voor de klanten."
Consumenten die de prijsverhoging van hun energiemaatschappij wel accepteren, moeten hopen dat het bedrijf niet failliet gaat. In de zomer betaal je vaak een voorschot voor de winter. Donat: "Bij een faillissement is dat geld weg."
De groep op wie tariefverhogingen de grootste impact zal hebben, zijn huishoudens die leven in zogenoemde energie-armoede. In totaal zijn er in Nederland zo'n 550.000 huishoudens die de hogere energienota's amper kunnen betalen.
Zij hebben niet allemaal een variabel energiecontract of een contract dat binnenkort afloopt, dus maar een klein deel krijgt te maken tariefverhogingen. Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) voorziet voor deze huishoudens financiële problemen.
Wisselen = meer betalen
Consumenten die nu van energiemaatschappij wisselen, gaan fors meer betalen voor gas en elektriciteit. Dat komt omdat energiebedrijven het gas dat ze aan consumenten verkopen ver van tevoren inkopen. Als je een contract afsluit voor één of meerdere jaren, dan koopt de energiemaatschappij de energie die jij voor die periode nodig gaat hebben vast in. En momenteel is die prijs hoog, met alle gevolgen voor de hoogte van je nieuwe energierekening.
Klanten die van hun energiemaatschappij de keus krijgen om hogere tarieven te accepteren of anders over te stappen, staan met hun rug tegen de muur. "Mensen zijn afhankelijk van de energiebedrijven. Ook als een contract wordt opengebroken of opgezegd, heb je gas en elektriciteit nodig", zegt Donat. "Die energie zal alleen tegen hoge tarieven beschikbaar zijn, als je nu wisselt van leverancier."
Verreweg de meeste mensen nemen hun energie of gas af bij een van de grote drie: Essent, Eneco of Vattenfall. Vorig jaar waren deze bedrijven goed voor driekwart van de markt. Deze bedrijven hoeven de hoge prijzen niet een op een door te rekenen. Ze hebben buffers om prijsschommelingen op te vangen.
