De klimaatplannen van regeringen wereldwijd zijn bij elkaar opgeteld nog altijd onvoldoende om de doelen van het Parijse klimaatakkoord te kunnen halen. In 2015 werd daarin afgesproken dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot "ruim onder de 2 graden", en liefst minder dan 1,5 graad. Maar de huidige en nieuwe doelstellingen van regeringen tellen op tot 2,4 tot 2,6 graden, staat in het Emissions Gap Report van de Verenigde Naties.
Als ook beloftes van regeringsleiders worden meegeteld dat hun land later deze eeuw zal stoppen met de uitstoot van broeikasgassen, kan de opwarming blijven steken op 1,8 graden. Het rapport noemt dit hoopvol, maar op dit moment niet realistisch. Het gat tussen de huidige uitstoot van broeikasgassen en de klimaatdoelstellingen is daarvoor te groot.
Aan een oproep op de klimaattop vorig jaar in Glasgow om snel verdergaande klimaatplannen te maken, hebben maar enkele landen gehoor gegeven. Om het Parijse akkoord nog te kunnen halen, is een "ongekende" uitstootdaling nodig, vooral in de komende acht jaar. Daarvoor is het volgens de onderzoekers onder meer belangrijk dat er geen overheidsgeld meer naar fossiele energie gaat.
Beleid ingrijpend veranderen
Vooral in landen als China en India is de uitstoot nog steeds torenhoog. De beloftes van zulke landen om later deze eeuw te stoppen met de CO2-uitstoot zijn boterzacht, zegt Michel den Elzen van het Planbureau voor de Leefomgeving, die meewerkte aan het rapport. Er is geen beleid om dat doel te kunnen halen. "Wij in de EU zijn daadwerkelijk op weg naar uiteindelijk nul uitstoot, maar bij landen als China en India zien we dat nog niet, al gebeurt er al wel veel op het gebied van duurzaamheid."
Toch moet er ook in de Europese Unie nog veel gebeuren. Voor het eerst gaat een hoofdstuk in het jaarlijkse rapport over de financiële sector. Niet alleen regeringen, ook banken en institutionele beleggers zouden hun beleid ingrijpend moeten veranderen.
Succes kan alleen worden geboekt als er snel veel meer wordt geïnvesteerd in uitstootvrije technologie en er tegelijkertijd een steile afname plaatsvindt van investeringen in fossiele energie en andere activiteiten met CO2-uitstoot.
"Investeringen in fossiele brandstoffen moeten snel afnemen, omdat ze de transitie naar schone energie nu tegenwerken en de uitstoot van broeikasgassen voor decennia vastzetten", aldus de onderzoekers. Volgens Pieter Pauw van de Technische Universiteit in Eindhoven, die eveneens meewerkte aan het rapport, schiet ook het Nederlandse overheidsbeleid op dit punt tekort.
"Ook Nederland ondersteunt de fossiele sector nog met miljarden euro's. Wij zeggen nu heel duidelijk: het is belangrijk dat er minder wordt geïnvesteerd in fossiele energie, zoals gas en olie." Volgens Pauw voert de overheid nu te veel een tweesporenbeleid: veel geld gaat naar duurzame energiebronnen, maar tegelijkertijd worden er nog fossiele subsidies uitgekeerd en exportkredieten afgegeven. Daardoor mist het signaal aan de markt dat fossiele energie geen toekomst meer heeft, zegt hij.
Fossiele subsidies
Nog steeds gaat er wereldwijd meer overheidsgeld naar fossiele energie dan naar hernieuwbare energiebronnen. Daarmee wordt de energietransitie ook duurder dan nodig, zegt Pauw. "Je houdt zo niet alleen het fossiele energiesysteem in stand, het is ook heel kostbaar. Als de fossiele sector niet langer zou worden ondersteund, hoef je ook minder miljarden voor hernieuwbare energie uit te geven."
Zoals gezegd spelen ook banken en andere financiële instellingen een sleutelrol. Sinds het Parijse Klimaatakkoord uit 2015 hebben de 60 grootste banken ter wereld naar schatting 4600 miljard dollar geïnvesteerd in de industrie van fossiele brandstoffen, zegt Pauw. "En daar horen ook Nederlandse banken als de Rabobank en ING bij."
Het argument dat nu vanwege de oorlog in Oekraïne fossiele energie ergens anders vandaan moet komen dan uit Rusland, gaat volgens hem niet op. "Ook in de financiële crisis en tijdens corona werd gezegd dat er even minder aandacht naar klimaat kon gaan. Er zal vermoedelijk altijd wel weer iets anders zijn dat de aandacht opeist, maar de tijd voor uitvluchten is er eenvoudigweg niet meer."
