Luchtvaartmaatschappij KLM vliegt voorlopig niet meer over Wit-Rusland. Eerder vanavond riep demissionair premier Rutte KLM op om daarmee te stoppen en de luchtvaartmaatschappij laat nu weten daar gehoor aan te geven. Eerder zei KLM nog door te blijven vliegen boven Wit-Rusland.
Rutte benadrukte dat maatschappijen niet verboden kan worden om over Wit-Rusland te vliegen, maar zei dat hij er wel op wilde aandringen. KLM meldt dat in eerste instantie gezamenlijk met de autoriteiten is geconcludeerd dat er geen veiligheidsrisico's waren, en dus geen reden om de vluchten te stoppen. Later heeft KLM kennis genomen van de oproep van Rutte en daar alsnog toe besloten.
Voorafgaand aan het Europese topoverleg van vanavond over de arrestatie van blogger en journalist Roman Protasevitsj in Wit-Rusland, klonk de roep om diplomatieke maatregelen tegen de regering-Loekasjenko steeds luider. Landen zijn woedend over de gedwongen landing van een Ryanair-toestel in Minsk na een valse bommelding, waarna de journalist werd opgepakt.
Kort voor het topoverleg zei Rutte dat de actie van Wit-Rusland alle perken te buiten gaat en dat dit consequenties moet krijgen. "Zeggen dat er een bom aan boord is om een toestel te laten landen is levensgevaarlijk." Hij pleit voor een onderzoek. Behalve aandringen op het mijden van het Wit-Russische luchtruim, wil hij Europese sancties tegen alle betrokkenen in Wit-Rusland.
Rutte noemde het handelen van Wit-Rusland ongekend en ongehoord en is van mening dat dit consequenties moet krijgen:
Nog voordat de top in Brussel kon beginnen, ging het er in diplomatieke kringen hard aan toe. Letland en Wit-Rusland hebben elkaars ambassadeurs en andere diplomaten uitgewezen. Ook de Litouwse president Nauseda suggereerde al voor de camera dat een sluiting van het Europese luchtruim en het uitbreiden van sancties tegen Wit-Rusland vanavond op tafel ligt.
'Ontvoering'
"Een ontvoering", waarvoor Wit-Rusland verantwoording moet afleggen, schreef het het Italiaanse ministerie van Buitenlandse Zaken vanmiddag over de aanhouding van de journalist. "Deze overtreding kan niet zonder consequenties blijven", vindt de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Maas. Ook Bondskanselier Merkel zegt dat Protasevitsj onmiddellijk moet worden vrijgelaten.
Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, spreekt van een "internationaal schandaal" en laat weten dat sancties in ieder geval bij de EU-top op de agenda zullen staan. "Ik hoop dat we vanavond beslissingen kunnen nemen", aldus Michel.
De Europese Commissie, bij monde van voorzitter Von der Leyen, heeft de 'kaping' van het Ryanair-toestel en de aanhouding van de journalist gisteren al veroordeeld, net als vele Europese leiders. Vandaag spreekt de commissie van "een overduidelijke poging om alle oppositiestemmen in het land het zwijgen op te leggen".
Von der Leyen wil 3 miljard euro aan Europese investeringen in Wit-Rusland bevriezen "totdat Wit-Rusland democratisch is". Verder wil ze dat er gesproken wordt over sancties tegen individuen, bedrijven en organisaties die het Wit-Russische regime financieren. Rutte suggereerde voorafgaand aan de top ook dit soort sancties.
Vliegverboden
Ook buiten de Europese Unie is geschrokken gereageerd. "Loekasjenko's regime moet verantwoordelijk worden gehouden voor zulk roekeloos en gevaarlijk gedrag", vindt de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Raab. "Wat er nu wordt gemeld is een schokkende aanval op de civiele luchtvaart en op het internationaal recht. Het vormt ook een groot gevaar voor civiele vluchten overal."
Raab heeft de Wit-Russische ambassadeur eveneens ontboden en laat weten dat toestellen van de Wit-Russische luchtvaartmaatschappij Belavia niet langer welkom zijn in het land. Verder krijgen Britse vliegtuigen voorlopig het advies om het Wit-Russische luchtruim te vermijden voor de veiligheid van passagiers. Ook Oekraïne wil het luchtverkeer van en naar Wit-Rusland volledig opschorten.
Het Witte Huis meldt dat ook president Biden is bijgepraat over de aanhouding van de journalist. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Blinken, riep gisteren al op om hem vrij te laten.
'Loekasjenko naar Sotsji'
Ondertussen meldt de Russische krant Kommersant dat de Wit-Russische president Loekasjenko vrijdag naar Rusland gaat voor een overleg met president Poetin. De twee zullen elkaar treffen in Sotsji. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Lavrov, zegt dat nauwkeurig moet worden uitgezocht wat er is gebeurd en vindt dat er geen haast is om met een reactie te komen.
