Demissionair premier Rutte denkt dat de formatie mede zo lang heeft geduurd doordat er geen rol meer is weggelegd voor de koning. Dat zegt hij in een interview met De Telegraaf.
"Wat volgens mij niet heeft geholpen, is dat de koning eruit is gehaald," zegt Rutte over de langste formatie ooit. "Niet dat het opeens drie maanden korter duurt als je hem terugbrengt, maar het zou wel helpen."
In 2012 werd het Reglement van Orde gewijzigd, zodat de (in)formateurs voortaan door de Kamer worden aangesteld. Een meerderheid van de Kamerleden vond het toen ondemocratisch dat de koning een rol speelde bij de vorming van een nieuw kabinet. Daardoor heeft Willem-Alexander nu vooral een ceremoniële functie.
Rutte zet daar vraagtekens bij, Zijn partij, de VVD, was er indertijd tegen de koning buiten de formatie te houden. De VVD zei toen bij de wijziging van het Reglement van Orde dat het staatshoofd "altijd een belangrijke stabiliserende werking heeft gehad in een naar de aard der zaak roerig proces".
Coronabeleid en Omtzigt
In het gesprek met De Telegraaf erkent de demissionaire premier verder dat hij een aantal missers heeft begaan. Hij verwijst onder meer naar het coronabeleid. Hij beaamt dat de boostercampagne eerder had kunnen beginnen. "Ik denk ook dat je moet vaststellen dat het eerste coronapakket van november niet stevig genoeg was, het tweede pakket wel."
Rutte is ook kritisch op zijn rol in de commotie rond Kamerlid Pieter Omtzigt. De notities waarin stond dat Omtzigt een "functie elders" moest krijgen, vormden het begin van een roerige formatie.
"Het was lang, te lang", zegt Rutte. "En dat is natuurlijk niet goed. Het begon met die fout van mij. Bovendien hadden partijen posities met wie ze wel en niet wilden. Ik sta achter de lijn die we als VVD kozen. Maar elke partij heeft er een verantwoordelijkheid in. Die ga ik niet in mijn eentje nemen."
Ondanks de zelfkritiek zal Nederland in het nieuwe kabinet geen compleet andere Rutte zien, zegt de demissionair premier tegen de krant. "Het is onmogelijk om jezelf opnieuw uit te vinden. Als een soort slang je huid afwerpen, daar geloof ik helemaal niet in."
Kaag heeft spijt van uitspraak over vertrouwen
In een gesprek met het AD blikt ook D66-leider Kaag terug op het "bijna absurde" jaar. Ze spreekt van een "parcours vol obstakels, hobbels en onverwachte wendingen". Kaag vindt dat de eerste fase van de formatie te lang heeft geduurd.
Ze heeft spijt van een uitspraak in september in een Kamerdebat over de formatie. Op de vraag van PVV-leider Wilders of ze Rutte genoeg vertrouwde om met hem te gaan onderhandelen, antwoordde ze destijds dat ze maar heel weinig mensen vertrouwt: "Ik vertrouw mijn man, ik vertrouw mijn eigen familie en een paar vrienden. Ik ga af op zakelijke afspraken."
Kaag vindt dat achteraf een onhandige opmerking. "Zo zit ik helemaal niet in elkaar. Ik geef juist graag vertrouwen. (..) Het sloeg eigenlijk nergens op", zegt ze in het AD.
De D66-leider wil niet zeggen of ze in het nieuwe kabinet gaat zitten: "Dat maak ik later bekend. Ik ben eerst nog druk bezig om te kijken wie het beste bij welke post past. En dat geldt ook voor de fractie, die moet ook sterk zijn."
