Vorige week zei Lodewijk Asscher nog dat juist hij bij uitstek geschikt is om het vertrouwen van de burgers in de overheid te herstellen. Hij had als oud-minister van Sociale Zaken weliswaar een belangrijke rol gespeeld in de toeslagenaffaire, maar met al zijn ervaring zou hij de komende jaren als geen ander de slachtoffers kunnen vertegenwoordigen.
"Ik ben de enige oppositieleider die weet hoe het is om in een regering te zitten. En ik ben de enige oud-minister die vanuit de Kamer vier jaar volksvertegenwoordiger is geweest", zei de PvdA-leider, die vanochtend bekendmaakte dat hij zich terugtrekt als lijsttrekker. Het bleek buiten de waard gerekend. Binnen en buiten de partij stelden critici dat Asscher vanwege zijn verantwoordelijkheid in de toeslagenaffaire niet meer geloofwaardig was als lijsttrekker.
'Broedermoord'
Lodewijk Asscher (46) werd eind 2016 lijsttrekker van de PvdA. De leden verkozen hem boven de zittende leider Diederik Samsom, die daarop direct uit de Tweede Kamer vertrok. De harde strijd tussen de twee partijprominenten deed de partij, vlak voor de verkiezingen, geen goed. Een deel van de achterban sprak van "broedermoord".
De PvdA leed in maart 2017 een historisch verlies. De partij verloor 29 zetels en hield er nog negen over. Zijn rivalen in de Tweede Kamer mogen Asscher er in debatten nog graag aan herinneren dat hij als vicepremier en minister in het VVD-PvdA-kabinet-Rutte II, aansprakelijk is voor veel beleid waartegen hij nu in het geweer komt.
Voordat Diederik Samsom hem voor een ministerspost vroeg, was Lodewijk Asscher PvdA-wethouder in Amsterdam. Zijn naam zoemde al rond sinds het onverwachte vertrek van PvdA-leider Cohen in 2012. Sommigen zagen hem als de ideale opvolger, maar zelf vond hij de tijd nog niet rijp.
Vanuit de oppositie heeft Asscher de PvdA de afgelopen jaren "weer teruggebracht naar een meer klassiek sociaal-democratische koers, waarin het draaide om het begrip 'bestaanszekerheid'", zegt NOS-verslaggever Wilco Boom. "Dat is ook duidelijk zichtbaar in het nieuwe verkiezingsprogramma. De partij had dat verwaarloosd, vond hij. En dat was iedereen binnen de de PvdA van harte met hem eens."
'Goede debater'
Boom noemt het verlies van de lijsttrekker, twee maanden voor de verkiezingen, in verschillende opzichten een drama voor de partij. "Asscher is een hele goeie debater en een van de weinigen in de Kamer, met Wilders, die Rutte echt aan kan. Velen in de PvdA hoopten dat dit de partij bonuspunten zou opleveren in de komende verkiezingscampagne."
Een jaar geleden stonden de sterren nog goed voor Asscher en de PvdA. De partij krabbelde in de peilingen overeind. En in de wandelgangen van een ledencongres sprak hij de ambitie uit om de volgende premier van Nederland te worden. "Ik heb de afgelopen jaren het hele land doorgereisd. Er is veel behoefte aan een fatsoenlijk, eerlijk Nederland en ik wil daar wel leiding aan geven."
'Sorry is niet genoeg'
Het onderzoek naar de kinderopvangtoeslagen maakte een einde aan die toekomstplannen. In aanloop naar het verkiezingscongres van komend weekend steunde een flinke groep PvdA-leden een motie om Asscher weg te sturen. Voor hen was Asscher vanwege zijn aandeel in de affaire van zijn voetstuk gevallen. "Daar kom je niet mee weg met een 'sorry', hoe goedbedoeld ook", zei de indiener in Nieuwsuur.
Daartegenover deden vierhonderd leden, onder wie partijprominenten, een oproep aan Asscher om juist aan te blijven. Het helpt niet om één persoon aan de schandpaal te nagelen, concludeerden zij. Maar het was niet voldoende. In een onderzoekje dat gisteren werd gepubliceerd, kwam naar voren dat er ook buiten de PvdA kritiek was. Op de vraag wie zijn functie zou moeten neerleggen vanwege de toeslagenaffaire, noemden de meeste respondenten de PvdA-lijsttrekker.
Bekijk hier de verklaring van Asscher:
