Nadat op 6 januari werd begonnen met het vaccineren van het eerste zorgpersoneel, is het vandaag de beurt aan een tweede groep: kwetsbare ouderen en mensen met een beperking. In elf zorginstellingen zijn vandaag de eerste prikken bij bewoners gezet.
Deze week krijgen naar alle waarschijnlijkheid 15.000 verpleeghuisbewoners en mensen met een verstandelijke beperking in instellingen een vaccinatie. In de weken daarna volgen grotere aantallen. In zes weken tijd moeten 140.000 inwoners zijn gevaccineerd. Instellingen richten zelf priklocaties in.
In de aanvankelijke vaccinatieplannen stonden kwetsbare ouderen vooraan. De Gezondheidsraad had geadviseerd om die groep als eerste te vaccineren omdat daarmee de meeste gezondheidswinst te behalen was.
Maar het kabinet veranderde van strategie: medewerkers van verpleeghuizen gingen voor. Onder meer Ernst Kuipers en Diederik Gommers drongen er vervolgens op aan om ook ziekenhuispersoneel voorrang te geven.
Aan de wisseling van de strategie lagen vooral praktische overwegingen ten grondslag. Het eerste vaccin dat werd goedgekeurd en gebruikt - dat van Pfizer/BioNTech - moet bij een temperatuur van -70 graden Celsius bewaard worden. Dat leverde problemen met de logistiek op. Volgens het kabinet was het dan ook eenvoudiger om zorgmedewerkers naar centrale priklocaties te laten komen.
Intensieve voorbereiding
Toch wordt er vandaag na herhaalde adviezen van de Gezondheidsraad alsnog in zorginstellingen geprikt met het Pfizer/BioNTech-vaccin. Aanvankelijk kon dat niet omdat de Pfizer-prikken niet vervoerd konden worden in kleine hoeveelheden. Het RIVM deed vervolgens opnieuw onderzoek naar een manier om dit wel te laten slagen. Uiteindelijk kwam er een oplossing: de grote ziekenhuizen herpakken dozen met 975 vaccins voor de verpleeghuizen in kleinere hoeveelheden.
Volgens Cees Hertogh, hoogleraar Ouderengeneeskunde en lid van het Outbreak Management Team, zijn verpleeghuizen "heel intensief" bezig met de voorbereidingen op het vaccineren van bewoners. Dat houdt onder meer in dat een vaccinatieteam wordt opgezet en personeel getraind moet worden om het vaccin toe te dienen. Verder moet de toestemming van de bewoners goed worden geregeld, en moet per persoon worden gekeken of er geen risicofactoren zijn.
Meer handelingen
Bovendien vereist het klaarmaken en toedienen van dit vaccin meer handelingen dan het gereedmaken van bijvoorbeeld het griepvaccin, legt Hertogh uit op NPO Radio1. "Het nieuwe vaccin komt in een flacon en moet worden aangelengd. Daaruit moet de dosis worden opgezogen en in de spier worden gespoten." Het griepvaccin komt daarentegen kant-en-klaar binnen en moet onderhuids worden ingespoten.
Hertogh wijst erop dat het belangrijk is dat het tijdpad dat nu is uitgestippeld, wordt gehaald. "Vanwege de Britse variant moeten de kwetsbaren voor maart gevaccineerd zijn. De verwachting is dat die variant het namelijk overneemt en dan voor een oplopend aantal besmettingen gaat zorgen."
Lastig uitleggen
Bij de instellingen voor gehandicaptenzorg krijgen de kwetsbaarste cliënten de komende tijd voorrang, zegt Patricia Smit, directeur Specialistische Zorg bij Amarant, op NPO Radio1. De instelling werd de afgelopen "zwaar geraakt" door het coronavirus, zegt Smit.
Bij Amarant worden de komende dagen ongeveer 650 medewerkers en cliënten geprikt die permanent op het instellingsterrein verblijven. Volgens Smit zijn de bewoners met een verstandelijke beperking kwetsbaar omdat ze sneller verouderen, eerder te maken krijgen met ouderdomsproblematiek of andere gezondheidsproblemen zoals epilepsie.
Smit is blij dat de vaccinatie voor die groep van start gaat, maar wijst er ook op dat er veel bij komt kijken. "Het is lastig om hun uit te leggen wat er gaat gebeuren." Deskundigen oordelen of de bewoners wilsbekwaam genoeg zijn om over het vaccin te beslissen. Anders worden hun vertegenwoordigers ingeschakeld.
Vanaf volgende week maandag wordt ook het coronavaccin van Moderna ingezet. Ouderen en mensen met een beperking die in kleinere instellingen wonen, krijgen dat vaccin door hun huisarts toegediend.
