Amerikaanse politie reageert gewelddadig: 'racisme, onvermogen en militaire aanpak'

• Tim Luimes

  redacteur Online

De Amerikaanse politie en Nationale Garde reageren hard en gewelddadig op de demonstraties die in de Verenigde Staten zijn losgebarsten. In steden in heel Amerika is de afgelopen zes dagen geprotesteerd tegen het buitensporige geweld van de politie tegen zwarte Amerikanen.

Het politiegeweld komt mede door het diepgewortelde racisme in de Amerikaanse samenleving en bij de Amerikaanse politie, zegt Jaap Timmer, politieonderzoeker aan de Vrije Universiteit. "Je ziet dat de politie heftiger en gewelddadiger reageert wanneer het gaat om zwarte en anti-racistische demonstranten dan bij andere protesten."

Doordat er plunderingen, vernielingen en brandstichtingen zijn, moet de politie wel optreden. Maar op de gewelddadige aanpak van vreedzame demonstranten, waarvan video's op sociale media worden gedeeld, klinkt luide kritiek.

Twee studenten werden hardhandig gearresteerd in Atlanta. In New York reden twee politiewagens in op een menigte, en uit andere steden duiken video's op waarop te zien is dat de politie fysiek geweld, knuppels, traangas, pepperspray en rubber kogels inzet tegen demonstranten.

Ook tegen journalisten wordt hard opgetreden. Zo werd een televisiecrew van CNN live gearresteerd en werd in Minneapolis een fotojournalist blind aan een oog toen ze werd geraakt door een rubberkogel. Het onderzoekscollectief Bellingcat registreerde de afgelopen dagen ten minste vijftig gevallen waarbij journalisten werden aangevallen door de politie.

"De gerichte aanvallen op journalisten zijn een onacceptabele poging om hen het zwijgen op te leggen", zegt het Comité voor de Bescherming van Journalisten (CPJ) in een verklaring.

Amnesty International uit felle kritiek op het politieoptreden in de VS. "De politie komt verplichtingen uit het internationale recht over vreedzame demonstraties niet na", zegt Rachel Ward van de mensenrechtenorganisatie. Het politiegeweld tegen demonstranten en zwarte Amerikanen wordt veroorzaakt door racisme en ideeën over witte suprematie, zegt zij.

Onvermogen en onprofessionaliteit

Volgens onderzoeker Jaap Timmer komt het ook door onvermogen en een gebrek aan professionaliteit. "Agenten in de Verenigde Staten worden slechts een paar maanden opgeleid, in Nederland gaan agenten standaard drie jaar naar school. Daarbij ziet de Amerikaanse politie demonstranten als de vijand en niet als burgers die ze moeten helpen om hun grondrecht te gebruiken."

Daar bovenop komt de militaire aanpak van de politie. Oude spullen van het Amerikaanse leger worden bij de politie gedumpt, zegt Timmer. Waar er in 1998 nog zo'n 9,4 miljoen dollar aan materiaal naar de politie ging, was dat in 2014 bijna 800 miljoen dollar, schreef The Washington Post. Uit onderzoek van de krant in samenwerking met wetenschappers bleek dat op de plekken waar meer wapens naar de politie gingen, het geweld ook significant steeg.

Er zijn ook uitzonderingen. In sommige Amerikaanse steden koos de politie niet voor geweld, maar deed ze mee met de demonstranten. Zo zijn er beelden van agenten die knielen, net als footballspeler Colin Kaepernick, en van een sheriff in Michigan die de wapens neerlegt en zegt: "Ik wil samen met jullie zijn. Ik wil hier een parade van maken." Vervolgens loopt hij met de demonstratie mee.

Fantastisch, zegt Timmer. "Dat is leiderschap, zo haal je de angel uit de woede van de demonstranten en kun je de protesten ordelijk laten verlopen."

De politie moet de aanpak demilitariseren, zegt Amnesty International. "Door het gesprek aan te gaan met de organisatoren van protesten kan de spanning worden weggenomen en geweld worden voorkomen."