'Britten hadden naïeve hoop dat corona bij Calais zou stoppen'
Het sluimerde hier lange tijd. Alsof iemand de snoozeknop had ingedrukt om rustig te wachten tot de wekker nog een keer gaat. Eerst nog maar een keer omdraaien.
Op dat moment maakten mijn collega's Mustafa Marghadi en Rop Zoutberg al overuren om de keihard om zich heen grijpende crisis te duiden. Groot-Brittannië deed toen nog alsof die zich op een andere planeet afspeelde.
Hier kon je half maart nog probleemloos een avond aan de bar doorbrengen. Of een lange tafel voor twaalf personen bij de Italiaan reserveren. Deden er nog duizenden Britten mee aan een halve marathon in Bath. En konden maar liefst 250.000 mensen hun gokdrang niet onderdrukken: ze reisden naar de paardenraces van Cheltenham waar ze hutjemutje op elkaar zaten.
In Frankrijk hadden ze het al over een avondklok, in Milaan mocht niemand meer de stad in, en ik kreeg nog appjes of ik zin had om bij Bunch of Grapes, een pub om de hoek, het weekend in te luiden.
Het voelde onwerkelijk, ergens. Alsof de Britten niet doorhadden wat voor storm er over het continent aan het trekken was. Of de naïeve hoop hadden dat die storm bij Calais zou ophouden.
'Alsof ik niet goed bij mijn hoofd was'
Als correspondent leef je voortdurend in twee werelden. In het land waaruit je verslag doet, uiteraard, maar ook in de Nederlandse belevingswereld. Daar zit immers het publiek. De kijker, luisteraar en lezer.
En plotseling kwamen die werelden enorm met elkaar in botsing. Ook Nederland liet de rolluiken zakken. En ik vroeg me steeds meer af: waarom zijn die Britten zo eigenwijs? Het zorgde ervoor dat ik al in een vroeg stadium de metro vermeed en met handschoenen aan boodschappen deed. Mensen keken me aan alsof ik niet goed bij mijn hoofd was.
Ik kocht een paar flesjes handgel, op dat moment nog in overvloed verkrijgbaar, terwijl in Nederland capriolen uitgehaald moesten worden om er eentje te bemachtigen.
De Sunday Times schreef zondagochtend een vernietigende reconstructie over die trage Britse aanpak. Vernietigend, omdat ze hier meer tijd hadden dan andere Europese landen. En omdat ze met eigen ogen konden zien hoe Zuid-Europa in paniek iedereen al zijn eigen huis in joeg.
Hoewel Boris Johnson op 14 maart wel doorhad dat het een goed idee was om het land op slot te gooien, wachtte hij nog tot 23 maart met de aankondiging. In die negen dagen explodeerde het aantal coronabesmettingen van 200.000 naar 1,5 miljoen.
Het zou de voorbode zijn voor een dodental dat inmiddels de 37.000 heeft aangetikt, in absolute getallen het hoogste aantal in Europa. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk nog een stuk hoger.
Praten is iets wat veel artsen niet durven. Geen interview, geen post op social media, niets.
Ook merkte ik hoe moeilijk het was om vervolgens tot het hart van die crisis door te dringen. Ziekenhuizen waren onneembare vestingen voor de media.
Een bevriende arts uit mijn cricketteam (ja, deze correspondent besloot vijf jaar geleden het oer-Britse cricket te omarmen in zijn integratieproces) appte me op een gegeven moment hoe dramatisch het gesteld was met de beschermende kleding in zijn ziekenhuis. Een kwart van zijn collega's zat ziek thuis. Hij had van de 23 dagen daaraan voorafgaand 21 dagen moeten werken. "Er is zich een ramp aan het voltrekken en we worden een oorlog in gestuurd met een waterpistooltje", zei hij.
Ik vroeg of ik hem kon interviewen. Na lang aarzelen wilde hij meewerken. Hij vond het belangrijk om niet te zwijgen.
Maar Nishant was een uitzondering. Praten is iets wat veel artsen niet durven. Het BBC-programma Newsnight bracht zelfs naar buiten hoe artsen onder druk werden gezet door ziekenhuisdirecties om niets over de situatie in ziekenhuizen te zeggen. Geen interview, geen post op social media, niets.
Hoewel ziekenhuizen de uiteindelijke piek aan patiënten aankonden, zijn de meer dan 300 omgekomen artsen en verpleegkundigen een smet waar niemand omheen kan.
Ongekende consequenties
En zo maakte het land dat de afgelopen jaren al niet uitblonk in politieke competentie (weet u nog, de brexit-soap?) ook in deze crisis hoogstwaarschijnlijk een aantal zeer grote fouten met ongekende consequenties.
Al praat niemand hier vandaag over het verhaal in de Sunday Times. Alle aandacht gaat naar de rel rond de belangrijkste adviseur van Boris Johnson, Dominic Cummings, die zich niet aan de lockdownregels hield.
Maar de consequenties van de Britse aanpak blijven voelbaar. Net als de pijnlijke vragen die nog zullen volgen.
