Als alle IC-bedden bezet zijn, wie worden er dan niet meer opgenomen?
Het aantal coronapatiënten op de Intensive Care (IC) stijgt nog altijd sneller dan het aantal beschikbare bedden en de bijbehorende apparatuur. Daarom komt het moment steeds dichterbij waarop ingrijpende keuzes gemaakt moeten worden: wie krijgt er nog wel een IC-bed en wie niet meer?
Over het antwoord is al nagedacht. De Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC) heeft er onlangs het "draaiboek pandemie" voor opgesteld. Daarin staan de drie situaties van zorgverlening beschreven: de gebruikelijke zorg (fase 1), de zorg opschalen (fase 2) en de crisis-zorg (fase 3).
Momenteel zitten we in fase 2. Er zijn nu nog voldoende IC-bedden beschikbaar en er wordt keihard gewerkt om de IC-capaciteit verder uit te breiden. Naar fase 3 gaan we als de minister van Volksgezondheid daartoe besluit. Het zal volgens NVIC-voorzitter Diederik Gommers gebeuren als nergens in Nederland meer een vrij IC-bed beschikbaar is.
"Op dat moment moet je bepalen wat het beste is voor de maatschappij in plaats van wat het beste is voor het individu", zegt Lennie Derde, IC-arts in het UMC Utrecht en mede-auteur van het draaiboek. "Hoe kunnen we dan, met het tekort aan middelen, toch zoveel mogelijk levens redden?"
De regels die in fase 3 worden gehanteerd is dat er geen nieuwe patiënten op de IC komen die weinig kans hebben om te overleven en een korte levensverwachting hebben."Het komt uiteindelijk in die situatie neer op de vraag: welke patiënten moeten we opnemen op de IC om zoveel mogelijk levens en levensjaren te redden?", zegt Derde.
Niet op de IC bij fase 3
Het draaiboek geeft verschillende criteria op grond waarvan mensen in fase 3 niet meer op IC opgenomen moeten worden. Het gaat om de volgende gevallen:
- Hartstilstand, waar niemand bij was waardoor te veel schade is ontstaan
- Ernstig trauma, waarbij de kans op overlijden meer dan 90 procent is
- Ernstige brandwonden, waarbij de kans op overlijden meer dan 90 procent is
- Ernstige en onherstelbare hersenaandoeningen
- Uitgezaaide kanker, inclusief bloedkanker (leukemie) met een lage levensverwachting
- Orgaanfalen (zoals hartfalen of longfalen) met een lage levensverwachting
- Ziektes van het immuunsysteem met een lage levensverwachting (zoals een HIV-besmetting waarbij behandeling niet meer mogelijk is)
- Mensen die compleet hulpbehoevend zijn voor hun dagelijkse verzorging
- Terminaal zieken
De bovenstaande criteria zullen vaker gelden voor oudere mensen dan voor jongeren. "Maar we zeggen bewust dat het voor alle volwassenen kan gelden", zegt Derde. "De ene 70-jarige is immers de andere niet. Ook jonger volwassenen kunnen heel kwetsbaar zijn. Daarbinnen bestaan natuurlijk verschillende gradaties, maar iemand die volledig afhankelijk is van zorg van anderen, beschouwen we als kwetsbaar."
"Eigenlijk kijken we of je voordat je op de IC kwam al een lage levensverwachting had of dat je nu iets hebt waarmee de kans om te overleven sowieso heel klein is."
Grote groep Nederlanders
Het bovenstaande lijstje kan bij nog grotere tekorten aan IC-bedden nog worden uitgebreid. Dan worden ook mensen niet meer opgenomen die nog wel zelf wat kunnen, maar bij alle activiteiten buitenshuis geholpen moeten worden en binnenshuis hulp nodig hebben bij het huishouden, traplopen en persoonlijke verzorging, zoals douchen en aankleden.
Volgens Derde zal dit criterium dat een grote groep Nederlanders treft alleen worden gehanteerd als het echt niet anders kan.
Het mogelijk tekort aan IC-bedden is overigens niet direct opgelost als het aantal patiënten afneemt door de maatregelen die nu van kracht zijn. De ziekte lijkt zich langzaam te ontwikkelen, mensen komen dus pas later op de IC terecht. "Het is eigenlijk de kraan dichtdraaien terwijl de tuinslang nog vol is. Zelfs als die maatregelen effectief zijn, dan merken wij dat niet meteen op de IC."
Derde benadrukt dat bepalen van de keuze wie nog wel en wie er geen IC-bed krijgt, extreem stressvol is voor IC-artsen. "We proberen het daarom met alle middelen die we hebben te voorkomen."
Ziekenhuizen zijn dus bezig om de IC-capaciteit uit te breiden, zo ook het Maastricht UMC. Ze laten zien hoe het er daar aan toe gaat:
