GGD'en klaar voor massaal testen, tijd van 'limiterende factoren' voorbij
Vanaf morgen kan iedereen met coronaklachten naar de GGD voor een test. Daarmee volgt Nederland als een van de laatsten het voorbeeld van veel andere landen, waar massaal testen om iedere besmetting te traceren al langer gebruikelijk is.
"We hebben ons voorbereid op grote aantallen mensen die bellen en grote aantallen mensen die getest moeten worden", zegt Sjaak de Gouw, GGD-directeur en portefeuillehouder infectieziektebestrijding. "Het was een enorme operatie, in een relatief korte tijd, maar we zijn er klaar voor."
Het Nederlandse testbeleid was tot en met vandaag alleen gericht op het testen van bepaalde groepen. Kwetsbare patiënten bijvoorbeeld, maar ook zorgpersoneel en later leraren en politieagenten. Volgens minister De Jonge van Volksgezondheid was het tekort aan testmaterialen een "limiterende factor" om de testcapaciteit in Nederland eerder te verhogen.
Het RIVM heeft berekend dat er in de zomermaanden dagelijks 30.000 testen per dag nodig zijn om alle mensen met verkoudheidsklachten (die mogelijk wijzen op een coronabesmetting) te kunnen testen. Na een positieve testuitslag wordt er bron- en contactonderzoek verricht om ook de contacten van die besmette persoon te kunnen testen.
"Voor die 30.000 tests per dag zijn we nu eindelijk klaar", zegt arts-microbioloog Ann Vossen (LUMC). Ze begeleidde als voorzitter van de landelijke taskforce moleculaire diagnostiek het opschalen van de labs om alle tests uit te voeren. Ook zit Vossen in het Outbreak Management Team (OMT) om het kabinet te adviseren over het testbeleid.
Ze noemt drie factoren waaraan voldaan moest worden: "Je moet voldoende tests kunnen afnemen bij de GGD'en, je moet ze genoeg labs en testmateriaal hebben om de monsters te testen en er moest een IT-systeem worden opgezet om alles te registreren. Het duurde even, maar nu hebben we al die zaken op orde."
"In een land als Duitsland konden ze al sneller veel testen, doordat ze daar vooral gebruik maken van maar een paar grote laboratoria", zegt Vossen. "Wij gaan liever voor de kwaliteit die onze 50 afzonderlijke labs kunnen leveren. We willen in Nederland geen testfabrieken".
Gebrek aan materiaal?
Het gebrek aan testmaterialen, de wattenstokjes en de juiste chemische vloeistoffen voor de zogenoemde PCR-tests, was volgens Vossen inderdaad een factor die eerst testen tegenhield. "Niemand had voorzien dat de vraag naar testmaterialen zo sterk zou stijgen in Europa. Ook de leveranciers zelf niet", zegt ze.
Toch was er wel degelijk meer testcapaciteit beschikbaar. De NOS en onderzoeksplatform Follow the Money meldden eerder dat er in de maanden maart en april geen gebruik wordt gemaakt van het aanbod om gedurende twee maanden duizenden testen per dag in een Duits lab te laten uitvoeren. Tegenover de NOS zegt het ministerie van Volksgezondheid alleen van lab-aanbod gebruik te willen maken dat voor "langere tijd" zekerheid biedt, maar onduidelijk blijft hoe lang dat precies is.
Gezondheidseconoom Xander Koolman (Vrije Universiteit) noemt het uitstellen van massaal testen passend bij het kabinetsbeleid. "Het beleid toen en nu is om het virus gecontroleerd te laten rondgaan in de samenleving. Andere landen hebben laten zien dat de combinatie van een lockdown, testen, traceren, isoleren en quarantaine snel leidt tot het goeddeels uitroeien van het virus."
Het eerder indammen van het virus was goed geweest voor de economie, omdat er eerder herstel van consumentenvertrouwen mee wordt opgebouwd. "Nadeel van veel testen en traceren is dan weer wel dat je geen immuniteit opgebouwd krijgt", zegt Koolman.
En al was het mogelijk geweest om eerder iedereen in Nederland te kunnen testen, dan was dat volgens Ann Vossen inderdaad niet de aanpak geweest in Nederland. "Iedereen met klachten testen is gewoon niet nodig in de lockdown-fase, want dan probeer je met maatregelen zoals thuis blijven de epidemie te onderdrukken."
"Zelfs als we iedereen met klachten eerder hadden kunnen testen, dan hadden we dat niet gedaan. En kijk ook vooral naar het resultaat: de epidemie is nu afgeremd zonder iedereen met klachten te testen."