Concessies aan Democraten bij begin afzettingszaak in Senaat

In de Amerikaanse Senaat is de impeachment- of afzettingszaak tegen president Trump van start gegaan. De Democratische meerderheid in het Huis van Afgevaardigden oordeelde vorige maand dat Trump zich schuldig heeft gemaakt aan machtsmisbruik en het tegenwerken van het Congres. Hij zou daarom moeten worden afgezet.

De Republikeinse Senaatsvoorzitter Mitch McConnell is bij het begin van de zaak de Democraten tegemoetgekomen. De Democraten hadden kritiek op de procedure die McConnell had opgesteld. McConnell gaf de aanklagers en verdedigers in eerste instantie 24 uur, verdeeld over twee dagen, om hun standpunten naar voren te brengen.

De Democraten waren bang dat veel Amerikanen de zaak dan niet goed konden volgen, omdat ze tot diep in de nacht zouden moeten opblijven. Op aandringen van de Democraten en ook van sommige Republikeinse senatoren worden die 24 uur nu over drie dagen verspreid.

Nieuw bewijs

McConnell komt de Democraten ook op een ander punt tegemoet. In eerste instantie wilde hij pas in een later stadium een besluit laten nemen over de vraag of de aanklagers nieuw bewijsmateriaal aan het dossier mogen toevoegen. In zijn nieuwe voorstel kan dat meteen als een meerderheid van de Senaat daarmee instemt.

Het is een vurige wens van de Democraten om bij de behandeling van de zaak in de Senaat nieuwe getuigen op te roepen. De belangrijkste nieuwe getuige zou John Bolton moeten zijn, die toen de zaak in Oekraïne speelde nog de Nationale Veiligheidsadviseur was.

Toen hij nog in functie was, verbood het Witte Huis Bolton om aan het onderzoek van het Huis van Afgevaardigden mee te werken. In september nam hij ontslag of werd hij ontslagen. Vorige week zei hij dat hij in de Senaat als getuige wil optreden.

Woede

In de procedure die McConnell heeft opgesteld is voorlopig geen plaats voor nieuwe getuigenverhoren. De Democraten zijn daar woedend over. "Het is een nationale schande", zei de Democratische senator Chuck Schumer.

Voorlopig ziet het er niet naar uit dat de Democraten hun zin krijgen. Als de 45 Democratische en twee onafhankelijke senatoren nieuwe getuigenverhoren willen afdwingen, moeten zeker vier Republikeinen met hen mee stemmen.

Zo kondigde de klerk van de Senaat het begin van de impeachment-zitting aan:

Het startpunt van de zaak tegen Trump was de melding van een klokkenluider, vorig jaar. Hij zei dat Trump in een telefoongesprek met de Oekraïense president Zelensky druk op de Oekraïner had uitgeoefend om een corruptieonderzoek in te stellen naar de Democratische presidentskandidaat Joe Biden. Bidens zoon Hunter had een bijzonder goed betaalde bijbaan bij een Oekraïens bedrijf.

Als Oekraïne geen onderzoek zou beginnen, zou het land militaire steun mislopen die het Amerikaanse Congres al had toegezegd. Volgens de Democraten misbruikte Trump daarmee zijn macht als president voor privédoeleinden. Biden is mogelijk zijn tegenstander bij de presidentsverkiezingen in november. Met de start van een corruptieonderzoek in Oekraïne zouden de kansen van Biden in rook opgaan.

Trump bestrijdt de beschuldigingen. Het Witte Huis noemde de stemming in het Huis van Afgevaardigden "een van de schandelijkste politieke momenten in de geschiedenis van onze natie".

Bij een impeachment functioneert de Senaat als rechtbank. De voorzitter van het Hooggerechtshof is voorzitter, de honderd senatoren vormen de jury. In de zaak tegen Trump treden zeven Democraten uit het Huis van Afgevaardigden op als aanklager, advocaten van Trump vormen de verdediging.

McConnell wil de zaak zo snel mogelijk afronden. Hij heeft een strak tijdschema opgesteld. Als de Senaat daarmee instemt krijgen de aanklagers en de verdediging dus ieder drie zittingsdagen de tijd om hun standpunten naar voren te brengen.

Daarna krijgen de senatoren zestien uur de tijd om vragen te stellen, zowel aan de aanklagers als aan de verdediging. Vervolgens volgen er vier uur om met elkaar in debat te gaan. Pas daarna volgt een stemming over de vraag of er nieuwe getuigen moeten worden opgeroepen.

Kans op afzetting klein

De kans dat Trump wordt afgezet, blijft klein. Voor het afzetten van de president is een twee derde meerderheid in de Senaat nodig, maar de Republikeinen hebben daar 53 van de 100 zetels.

Toch is het voor Trump pijnlijk dat het zo ver gekomen is. Slechts drie keer eerder werd een impeachment-zaak tegen een Amerikaanse president gestart: in 1868 tegen Andrew Johnson, in 1974 tegen de Republikein Richard Nixon en in 1998 tegen de Democratische president Clinton. Johnson en Clinton konden aanblijven, Nixon trad af voordat het in het Huis tot een stemming kwam.