Aanvoerder Van der Sar als bemiddelaar: 'Was een soort Kofi Annan in mijn tijd'

• Eline de Zeeuw

  verslaggever NOS Sport

In aanloop naar het EK voetbal spraken wij vier aanvoerders over hun tijd bij Oranje. Over waarom de bondscoach bij hen uitkwam, hoogte- en dieptepunten en wat het betekende om leider van het Nederlands elftal te zijn. Vandaag het verhaal van Edwin van der Sar.

"Ik weet nog wel dat Marco zei dat 'ie eigenlijk liever geen keeper als aanvoerder had. Hij wilde iemand die midden in het veld stond en iedereen kon bereiken, en in het doel is dat wat lastiger. Maar goed, uiteindelijk heb ik de band toch om mijn arm mogen schuiven."

Hij speelde maar liefst dertien jaar voor Oranje en in zijn laatste vier jaar, onder Van Basten, deed hij dat als aanvoerder. Misschien had Edwin van der Sar niet de beste positie op het veld, hij had met zijn 1 meter 98 zonder meer het beste overzicht.

De boomlange doelman speelde maar liefst 130 wedstrijden voor Oranje, waarvan 36 als aanvoerder. In zijn kantoor in de Johan Cruijff Arena haalt de inmiddels algemeen directeur van Ajax herinneringen op aan zijn tijd als captain van het Nederlands elftal.

"De media te woord staan na de wedstrijd, nieuwe jongens op de juiste manier verwelkomen, het onderhandelen met de KNVB over premies en acties", somt hij desgevraagd het brede takenpakket van de aanvoerder op. "Meestal betrek je daar nog twee of drie andere jongens bij: een oudere speler, en jongere, en iemand die nog in Nederland voetbalt. En natuurlijk, als er dingen spelen tussen spelers en trainer probeer je dat als aanvoerder op jou manier op te lossen."

Akkefietjes en vraagstukken

Dan doelt Van der Sar onder meer op "gedoe" tussen Marco van Basten en diverse grote namen binnen Oranje. Zo ging het op het WK van 2006 mis tussen de bondscoach en Ruud van Nistelrooij. De spits verweet Van Basten een 'ik-mag-je-gehalte' in zijn speel- en selectiebeleid. "Ja, er zijn genoeg akkefietjes en vraagstukken geweest in die periode", zegt Van der Sar enigszins cynisch.

In dat soort situaties was hij als aanvoerder dus ook een bemiddelaar. "Met Ruud (Van Nistelrooij, red.) is dat gebeurd, met Clarence (Seedorf). Maar ook met Edgar (Davids), en Mark (van Bommel)." Met een lach: "Ik had het druk in die tijd, als ik zo terugkijk..."

"De trainer heeft altijd de beslissende stem, die bepaalt de selectie en de opstelling. Maar je kan als aanvoerder wel het gevoel van de groep uitdragen en nogmaals de belangrijkheid van een speler benadrukken. Als je goede spelers verliest door pietluttigheden of koppigheid, dan hoop je wel dat je beide partijen tot dat inzien kan laten komen. Ik was een beetje Kofi Annan, een VN-vredesrol was in die tijd nog wel eens nodig."

Mooie bakkebaardjes en snorretjes

Als aanvoerder blijft hem ook de zogenaamde Slag om Neurenberg bij. De wedstrijd tegen Portugal op het WK in Duitsland van 2006 die om de verkeerde redenen historisch werd. Scheidsrechter Valentin Ivanov deelde liefst zestien gele en vier rode kaarten uit, een absoluut record in de WK-geschiedenis.

Het is een van de meest bizarre duels die hij ooit heeft gespeeld, zegt Van de Sar. Hij herinnert zich de maniertjes van Ronaldo en de Portugezen met "hun mooie bakkebaardjes en snorretjes" nog al te goed. "Het zijn echt wel mannetjes. Nederlanders zijn daar wat nuchterder in. Maar uiteindelijk is hoe de wedstrijd is verlopen natuurlijk diep triest."

Als aanvoerder was het bijna onmogelijk zijn team bij de les te houden. "Op een gegeven moment gebeurt er zóveel en dan komen denk ik het testosteron van de mannen en de bewijsdrang naar boven."

De dag waarop de wedstrijd werd gespeeld, staat bekend als een van de zwartste in de Nederlandse voetbalgeschiedenis. En dan te bedenken dat Edwin van der Sar uitgerekend in deze verloren achtste finale recordinternational werd, met 113 gespeelde duels voor Oranje.

"Je voelt wel dat je je land en de supporters teleurstelt. Er wordt afgefloten en het is klaar. Het komt niet meer terug, het is afgesloten. Dat is zwaar om te werken in je vakantie."

Gevraagd naar zijn hoogtepunt als aanvoerder noemt hij het EK van 2008, tevens zijn laatste toernooi als international. "In de wedstrijden tegen Frankrijk en Italië op dat toernooi speelden we heel goed, terwijl niemand echt wat van ons verwachtte. We gingen van niets naar titelkandidaat, al werd dat ook snel weer afgestraft."

Het was Rusland met Guus Hiddink die in de kwartfinales een eind maakt aan de EK-droom van Nederland (1-3). En aan het aanvoerderschap van Van der Sar, want de keeper had aangekondigd bij Oranje te stoppen na het toernooi.

"Als je nou toch nog iets geks wilt weten... In de rust tegen Rusland wisselde ik van shirt, maar ik ben daarna vergeten mijn aanvoerdersband weer om te doen. Ik heb dus officieel eigenlijk helemaal niet als aanvoerder afscheid mogen nemen. Helaas!"

Toen later dat jaar de selectie door blessures werd geplaagd, keepte Van der Sar nog twee wedstrijden. Tegen IJsland en Noorwegen hielp hij Oranje uit de brand, daarna zat zijn interlandloopbaan er echt op.