Hoe komt een schaatser op de Olympische Winterspelen?

Vanaf vrijdag worden de eerste nationale schaatstitels van het seizoen verdeeld bij de KPN NK afstanden, een belangrijk toernooi op weg naar de Olympische Spelen in Pyeongchang.

Want dat is uiteindelijk het toernooi waar het dit schaatsseizoen allemaal om draait. Maar hoe kom je als schaatser aan een olympisch startbewijs? Daar weet Arie Koops alles van. Vijf vragen aan de technisch directeur van de KNSB.

Nederland heeft veel goede schaatsers, maar ze kunnen niet allemaal naar Pyeongchang. Hoeveel langebaanschaatsers mogen naar de Olympische Spelen?

Koops: "Tien vrouwen en tien mannen. Per afstand zijn er maximaal drie startplaatsen per land beschikbaar. Behalve op de langste afstand bij de vrouwen (5.000 meter) en mannen (10.000 meter) en de massastart, daar mogen maximaal twee startplekken worden ingevuld. Dat zijn zestien startposities in totaal, voor mannen en vrouwen. Die moeten dit seizoen bij de wereldbekers nog wel worden veiliggesteld."

"De deelnemers aan de ploegenachtervolging moeten op een individuele afstand starten. Zij komen dus uit de groep van tien schaatsers die zich individueel plaatsen. De massastart wordt door de ISU ook gezien als individuele afstand."

Om de selectie samen te stellen gebruikt de KNSB een 'kansenmatrix'. Die term hebben we eerder gehoord. Kun je in jip-en-janneketaal uitleggen hoe die kansenmatrix werkt?

"We berekenen hoe groot de kans is dat een Nederlandse schaatser op de Olympische Spelen wint op een bepaalde afstand. Dit percentage wordt berekend op basis van de wereldbekers van vorig jaar, die één keer tellen, en de WK afstanden van vorig jaar en de wereldbekers van dit jaar, die twee keer tellen."

Wat gebeurt er daarna met die kansenmatrix?

"De percentages uit de kansenmatrix zetten we om in een selectievolgorde. Die selectievolgorde zegt bijvoorbeeld dat de winnaar op de 5 kilometer bij de mannen op het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) als eerste een startbewijs voor de Spelen krijgt, omdat die schaatser volgens de kansenmatrix de meeste kans maakt op een gouden medaille."

"Tot nu toe doen we het niet goed op de 500 meter vrouwen. Die afstand komt dus laag in de selectievolgorde te staan. Het zou dus kunnen dat de nummer twee en drie bij de 500 meter vrouwen op het OKT niet naar de Spelen gaan, omdat er tien schaatssters op andere afstanden zijn die hoger eindigen in de selectievolgorde."

"De selectievolgorde wordt op 18 december gepubliceerd, vóór het OKT. Op basis van de uitslag van het OKT worden de olympische startplekken ingevuld met namen van schaatsers."

Dan is er nog de massastart, een nieuw onderdeel op de Spelen. Hoe werkt die selectieprocedure?

"Bij het OKT wordt geen massastart gereden. De bondscoach wijst vóór het OKT een man en een vrouw aan voor de massastart. Dat doet hij op basis van de drie massastarts bij de wereldbekers. Die twee zijn dan nog niet zeker van de Spelen, want het zou kunnen dat de massastart op plaats 14 in de selectievolgorde komt te staan. Als de eerste tien plaatsen op de selectievolgorde worden ingevuld door tien verschillende schaatsers, dan valt hij of zij buiten de selectie voor de Spelen."

"Na het OKT kunnen we eventueel de tweede rijder voor de massastart toevoegen, maar het zou ook kunnen dat we iemand aanwijzen van de tien schaatsers die zich al hebben geplaatst. Er starten dus sowieso twee schaatsers op de massastart."

Is het olympisch kwalificatietoernooi echt een alles-of-niets-wedstrijd?

"Ja. Een voorbeeld: schaatser X doet niet mee aan de KPN NK Afstanden en schaatser X doet ook niet mee aan de wereldbekerwedstrijden. Maar schaatser X wint op het OKT wel een afstand. Dan wordt schaatser X geselecteerd voor de Olympische Spelen, mits deze startpositie hoog genoeg staat op de selectievolgorde."

"Het werkt ook andersom. Stel dat schaatser Y de KPN NK Afstanden rijdt en wint. Vervolgens rijdt schaatser Y vier wereldbekers en hij wint ze alle vier. Maar op het OKT wordt schaatser Y vierde op een afstand. Dan wordt hij of zij niet geselecteerd voor de Olympische Spelen."

"Zeven schaatsers zullen zich op basis van de resultaten op het OKT plaatsen voor de Olympische Spelen. Daarnaast heeft de selectiecommissie de beschikking over maximaal drie aanwijsplaatsen. Die kunnen ingezet worden voor de ploegenachtervolging, de massastart of voor een individuele schaatser. Bijvoorbeeld als één van de allerbeste schaatsers ziek is of in een winnende positie valt tijdens het OKT."

"Maar voor de Spelen van Sotsji heeft de selectiecommissie vier jaar geleden geen gebruik hoeven maken van de aanwijsplaatsen. Als alles volgens plan verloopt, hoeft dat dus niet. En dat zien we het liefst."