Achttien bevrijde mannen uit concentratiekamp Dachau hebben zelf hun terugreis naar Nederland geregeld. Zwaar teleurgesteld dat de Nederlandse regering niets voor hen deed, hebben ze het heft in eigen handen genomen. Met een bus met daarop geschilderd From Dachau to Holland zijn ze naar Nederland gereden. Dwars door verwoest Duitsland. Vandaag zijn ze na jaren terug in Nederland.

Eerste stop was het dorpje Eijsden in Zuid-Limburg. Hier werd kapelaan Louis van den Dungen afgezet. Het hele dorp was uitgelopen voor de in 1942 opgepakte verzetsstrijder. Voor het feest kan beginnen moet er een bed worden opgemaakt voor medepassagier Cas Vermeulen. Hij heeft vlektyfus en moet naar het ziekenhuis.

Bijna drie weken hadden de mannen na de bevrijding van het kamp zitten wachten op hun repatriëring. Uit Nederland hoorden ze niets, terwijl vertegenwoordigers van andere landen hun politieke gevangenen wel ophaalden. Ze baalden hiervan en vreesden dat ze in het jaar 2000 nog in Dachau zouden zitten. Ze vroegen zich af of de Nederlandse autoriteiten in Londen wel van het bestaan van het concentratiekamp afwisten.

"In die vijf jaar hadden ze toch wel wat kunnen bedenken voor het repatriëren van de concentratiekampgevangenen? Maar ja, dan denk je niet aan die stomme kerels in de kampen'', zegt verzetsman Hans Teengs Gerritsen.

Een Amerikaanse militair vroeg hem: "Is het wel zeker dat jullie in het verzet hebben gezeten? Ik heb het idee dat jullie landgenoten helemaal niet zo in jullie zijn geïnteresseerd. Niemand komt voor de Hollanders." Dat gevoel hadden de 800 Nederlanders die de bevrijding hebben gehaald ook. Velen anderen zijn omgekomen, door uitputting, ziekte of marteling. In concentratiekamp Dachau zijn naar schatting 32.000 mensen vermoord.

Amerikaanse hulp

Gerritsen stond vooraan toen de Amerikanen op 29 april het kamp bevrijdden. Hij spreekt vloeiend Engels en werd snel tot luitenant benoemd. Hij hielp -gewapend- met het opsporen van Duitse bewakers die zich hadden verkleed als gevangenen. De goede connecties met de Amerikanen loonden, want zij boden hem de bus aan. Het wordt de achttien niet in dank afgenomen dat ze ervandoor gaan. Ook de andere Nederlanders willen weg uit het kamp.

Van de Amerikanen kregen ze behalve de bus ook nog eens papieren zodat ze onderweg bij Amerikaanse depots benzine en olie kunnen krijgen. Op de motorkap schilderden ze een Nederlandse vlag, en op de zijkanten: Thanks to the Yanks, Back from conc. Camp Dachau.

De inzittenden zijn een bont gezelschap politiek gevangenen: oud-Spanjestrijders, een Engelandvaarder, auteurs, religieuzen en een student. De hel van Dachau hadden ze overleefd, soms maar ternauwernood. De meesten hebben jaren in verschillende kampen gezeten.

Ik heb alleen maar naar buiten zitten kijken, naar de natuur en pas na een paar uur besefte ik dat ik werkelijk vrij was.

Hun tocht van Dachau vlak bij München voerde hen dwars door Duitsland. "Ik heb alleen maar naar buiten zitten kijken, naar de natuur en pas na een paar uur besefte ik dat ik werkelijk vrij was", herinnert student Dirk de Loos zich het begin van de reis. De tocht ging door de ene vernielde stad na de andere.

Af en toe passeerden Amerikaanse militairen in jeeps en wierpen door de open ramen sigaretten en chocola naar binnen. Er werd muziek gemaakt in de bus, instrumenten hadden ze uit de opslag van de SS'ers in Dachau meegenomen. Net als een camera.

Paspoortcontrole

Bij Remagen namen ze de grote pontonbrug over de Rijn en reden via Bonn naar Vaals. Daar werden ze aangehouden door een Nederlandse marechaussee. Paspoortcontrole. Er werd gelachen in de bus, maar de beambte hield voet bij stuk. "We komen uit Dachau'', zeiden de overlevenden vertwijfeld. "Niets mee te schaften", antwoordde de grensbewaker.

Uiteindelijk mogen ze door als ze duidelijk hebben gemaakt dat het verstrekken van paspoorten niet gebruikelijk was in Dachau.

Kapelaan Van den Dungen is de eerste verzetsstrijder die terugkeert naar Eijsden. De zeventien anderen willen zo snel mogelijk ook naar huis. En daarna wil een aantal samen op jacht gaan naar NSB'ers.

Vraag is of de ex-gevangenen makkelijk door Nederland verder kunnen reizen. Het beleid is dat ex-gevangenen zich moeten melden in opvangkampen. Daar worden ze medisch onderzocht en vaak moeten ze daar een tijdje blijven voordat ze verder mogen.