Niet ver buiten Hamburg is het kamp Neuengamme bevrijd. Bij aankomst troffen de geallieerden een nagenoeg verlaten terrein aan. De gevangenen en hun bewakers waren kort daarvoor vertrokken.

Bij aankomst was er nergens een administratie te bekennen en waren de barakken van menselijke sporen ontdaan. De omvang van het kamp doet vermoeden dat duizenden mensen hier tot voor kort verbleven onder erbarmelijke toestanden.

De ontruiming van het kamp door de Duitsers begon al op 15 maart. Onderdeel hiervan was het verplaatsen van de duizenden gevangenen. Rond de 700 gevangenen bleven achter om het kamp op te ruimen.

Bij deze grootschalige opruimactie werden vermoedelijk alle bewijzen van het bestaan Neuengamme vernietigd. Hoogstwaarschijnlijk wilden de nazi's met de oprukkende geallieerden in hun achterhoofd zoveel mogelijk sporen uitwissen.

Het afvoeren van de gevangenen ging per goederentrein of te voet. Deze dodenmarsen waren vaak loodzwaar doordat er elke dag enorme afstanden moesten worden afgelegd. Gevangenen die het tempo niet konden bijhouden, werden direct doodgeschoten.

De Cap Arcona

De gevangenen werden in grote groepen overgebracht naar concentratiekampen als Bergen-Belsen. Toen ook deze kampen vol begonnen te raken, besloten de Duitsers om 7000 gevangenen op drie schepen in de haven van Lübeck te laden. Deze schepen werden gisteren gebombardeerd door de Royal Air Force, waardoor duizenden gevangenen om het leven kwamen. Een vreselijke vergissing.

Zonder dat er direct veel bloed vloeide, werd er op geraffineerde wijze gemoord.

Slechts één van de schepen ontkwam aan de ramp. De gevangenen hier werden in de loop van de dag bevrijd.

Een van de aanwezigen op het schip, de Nederlandse Han Lokker, vertelt over het kamp waar hij opgesloten zat. "We verbleven daar in houten barakken, blocks genaamd. Houten keten, waarvan meestal de ramen kapot waren, waar we moesten eten en slapen."

"Zonder dat er direct veel bloed vloeide, werd er op geraffineerde wijze gemoord. Slecht en onvoldoende voedsel en zeer hard werken waren op zichzelf al voldoende om het sterftecijfer op een abnormaal peil te brengen."

Met zijn eigen ogen zag Lokker hoe de Duitsers op gruwelijke wijze met de lijken omgingen: "In de nacht werden de lijken op de grond gelegd en wanneer men naar de toiletten ging, struikelde men vaak over de doden. In de ochtend werden de doden overgebracht naar de lijkenhal. Als er een behoorlijk aantal was, werden de lichamen verbrand in het crematorium. Maar eerst werd er gecontroleerd of er gouden kiezen of tanden waren. Alles wat goud was, werd er uitgetrokken. Daarna kreeg de dode een stempel op het voorhoofd: 'Zahnärztlich geprüft', wat een verlof tot verbranden betekende."

Gevangenen

Han Lokker was niet de enige Nederlander die de afgelopen jaren in Neuengamme verbleef. In het kamp zaten verschillende gevangenen opgesloten, van verzetsstrijders en deserteurs tot Joden, homoseksuelen en zigeuners. Ook een aantal Nederlanders die de afgelopen jaren tijdens razzia's zijn opgepakt zijn in Neuengamme terechtgekomen.

Door de grote opruimactie van de Duitsers is het nog niet helemaal duidelijk wat er zich allemaal heeft afgespeeld in Neuengamme. Tot nu toe zijn er geen gaskamers gevonden of andere sporen van massavernietiging.