Rangers-speelster Middag studeerde af op Schotse voetbal: 'Vrouwen altijd genegeerd'

• Frank Hettinga

  redacteur NOS Sport

"Het is goed om de geschiedenis van het vrouwenvoetbal te kennen, omdat je dan het heden beter begrijpt."

Aan het woord is de 31-jarige Tessel Middag. Ze is voetbalster van de Schotse topclub Rangers, die onlangs met 3-2 te sterk was voor rivaal Celtic, vanavond tegenstander van FC Twente in de Champions League. Maar de 44-voudig Oranje-international is ook historicus. Ze studeerde onlangs af aan de Open Universiteit op de geschiedenis van het Schotse vrouwenvoetbal.

Lang heerste er een verbod op voetbal door vrouwen. Bijna alle Europese landen hieven de ban op in 1971. Behalve Schotland. Daar duurde het nog drie jaar langer voordat vrouwen mochten voetballen.

"Je zou denken: dat is toch maar drie jaar later? Maar ook daarna is het Schotse vrouwenvoetbal lang actief tegengewerkt", vertelt Middag. "En als je ziet waar het nu staat: Schotland heeft zich niet geplaatst voor het EK en mist voor de derde keer op rij een groot toernooi. De historische weerstand en achterstand is moeilijk goed te maken, zo blijkt."

KNVB lang geen voorstander

Ook de KNVB liep lange tijd bepaald niet voorop, benadrukt Middag, die eerder een bachelorscriptie schreef over de ontwikkeling van het Nederlandse vrouwenvoetbal. "Maar het gewonnen EK van 2017 heeft alles veranderd. Dat kan in Schotland ook gebeuren, maar dan moet er wel volop geïnvesteerd worden."

Voor haar masterscriptie dook Middag in de archieven van de Europese voetbalbond UEFA. Daar vond ze een enquête die in 1970 naar alle bonden werd gestuurd met daarin de vraag hoe ze tegen vrouwenvoetbal aankeken. De reactie van de voorzitter van de Schotse bond, met de hand geschreven, was even kort en krachtig als afkeurend: "Strongly opposed to it." Ofwel: "Er sterk op tegen."

Middag sprak ook met zes Schotse speelsters die in de jaren zeventig ondanks het verbod bleven voetballen. Op hele slechte grasvelden of zelfs gravel, met scheidsrechters van in de 70 jaar die het totaal niet meer konden bijbenen. Voetbalsters die naar de Italiaanse competitie vertrokken, mochten daarna nooit meer in Schotland spelen.

Wat er na al die jaren nog steeds niet is veranderd? De crappy pitches, oftewel waardeloze velden. "In ons geval is dat kunstgras, bijna nooit spelen we op echt gras in de Schotse competitie. Dat is toch wel jammer", vindt Middag.

'Nog steeds niet volwaardig'

De oud-speelster van onder meer Ajax en Manchester City krijgt als profvoetballer wel betaald. "Dat is een grote winst. Maar het moet gezegd: ik zit bij een van de vijf Schotse topclubs. De speelsters van de andere zeven clubs in de Schotse competitie zijn semiprof, of eigenlijk zelfs amateur. Ze hebben er een baan naast en doen voetbal er een beetje bij."

Veel Schotten weten niet eens dat Rangers een vrouwenploeg heeft, zegt Middag. "In de kranten krijgen de mannen van Celtic en Rangers pagina's vol aandacht. En ergens in een piepklein hoekje zie je dan de uitslag van onze wedstrijd. Dat is hoe de geschiedenis doorwerkt. Vrouwenvoetbal wordt nog steeds niet als volwaardig gezien."

"Het zit 'm ook in kleine dingen, nog even los van het salaris, want daar kunnen we het maar beter niet over hebben. Als ze bij Rangers praten over the first team, dan gaat het nooit over de vrouwen, maar over de mannen. Als je daar iets aan wilt doen, dan word je als voetbalster haast in de rol van activist gedwongen."

Potentie

De voetbalsters uit de jaren zeventig die Middag sprak, zagen zichzelf niet per se als activist of feminist. "Ze wilden gewoon graag voetballen. Maar eigenlijk was dat op zichzelf al een daad van verzet."

"Als vrouw, buiten, in korte broek; dat paste niet bij het maatschappelijke beeld dat op vrouwen was geplakt. Die moesten thuis voor man en kinderen zorgen. Het is nog niet zo lang geleden dat mannen én vrouwen dat vonden."

Dat vrouwenvoetbal geen potentie of marktwaarde heeft, is grote onzin, zegt Middag. Het bewijs is al in 1971 geleverd tijdens een officieus WK in Mexico. Maar liefst 110.000 toeschouwers woonden de uitverkochte finale bij, zo is ook te zien in de documentaire Copa 71. Maar het WK werd niet erkend door de FIFA en raakte in de vergetelheid.

"Weet je, ik vind het grappig als mensen zeggen: vrouwenvoetbal neemt nu wel echt een vlucht, hè? Ja, dat is zeker waar, maar het is er altijd al geweest. Alleen is het steeds genegeerd."