Grenscontroles beginnen vandaag, maar we zullen er weinig van merken

De Koninklijke Marechaussee begint vandaag op last van het kabinet met extra grenscontroles. De marechaussee moet dat doen met de huidige capaciteit, waardoor automobilisten er in de praktijk waarschijnlijk weinig van gaan merken.

Asielminister Faber kondigde de maatregel vorige maand aan om mensensmokkel en illegale migratie tegen te gaan. Over het aantal controles kon de minister toen niets zeggen. "Dat kun je per dag of per week bekijken", zei ze. De marechaussee doet geen uitspraken over eventuele extra inzet, maar volgens vakbond Marver gaat het om maximaal vijftig mensen.

Weinig te merken

Er zijn ruim 800 grensovergangen met België en Duitsland. In theorie zou de marechaussee al die grensovergangen vanaf vandaag mogen bewaken, maar dat gaat zeker niet gebeuren. Met de capaciteit die de dienst heeft, zullen de meeste forenzen en vakantiegangers er weinig van merken, denkt de vakbond.

Een van de grensovergangen waar vannacht gecontroleerd werd was bij Bad Nieuweschans, in Groningen:

Er komen geen slagbomen of verkeersfuiken, waardoor lange files de reiziger bespaard zullen blijven. Auto's worden steekproefsgewijs bij een controle vanaf de weg naar een controlepost geleid. Het is dus wel verstandig om een identiteitsbewijs bij je te hebben als je de grens oversteekt.

Van hoeveel mensen er dagelijks de grens oversteken zijn geen cijfers. Wel is het percentage werknemers dat in het buitenland werkt per regio bekend:

De marechaussee voerde altijd al steekproefsgewijs controles uit op de weg, in de trein, op het water en op het vliegveld. Dit heet Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV). De controles die vanaf vandaag worden gedaan zullen er niet heel anders uitzien, het zullen er vooral meer zijn, aldus de marechaussee.

Wat anders is ten opzichte van de oude situatie, is dat de marechaussees langer op één plek mogen controleren en meer mensen staande mogen houden. Ook hebben ze meer bevoegdheden om in internationale treinen te controleren. Nu mogen op bepaalde trajecten maximaal vier coupés doorzocht worden, die limiet is er vanaf nu niet meer.

Onbeantwoorde vragen

Achter de schermen is de marechaussee al een tijdje bezig met de voorbereidingen, maar de politiek is er niet gerust op, bleek tijdens een Tweede Kamerdebat woensdagavond. Minister Faber lag onder vuur over de grenscontroles. Vragen hierover vanuit de Kamer liggen al maanden onbeantwoord op het ministerie. Kamerleden willen opheldering over de impact van de controles op het woon-werkverkeer en vragen zich af hoe Faber de controles in goede banen gaat leiden.

Volgens Volt heeft de Kamer hier "nul informatie" over. Faber reageerde geërgerd en zei dat ze niets weet van vragen die op het ministerie liggen, wat vervolgens weer tot boze reacties in de Kamer leidde. Ook zei ze dat de controles maandag gewoon van start gaan en er niets geheimzinnigs aan is.

Eerder spraken ook grensgemeenten hun zorgen uit over de controles. Burgemeesters van 46 gemeenten vonden de maatregelen onduidelijk en waren bang dat inwoners en ondernemers "nodeloze overlast" kunnen ondervinden. Ook vroegen ze minister Faber om de controles niet zes maanden lang uit te voeren, maar deze in overleg met hen en na evaluatie waar mogelijk eerder af te schaffen.

Die zorgen konden deels worden weggenomen in een gesprek met minister Faber. "De controles zullen gericht gebeuren, er gaan dus ook geen verkeersfuiken ontstaan", zegt een woordvoerder van de gemeente Baarle-Nassau.

Bezuinigd op de marechaussee

Vakbond Marver zegt de zorgen te begrijpen, maar denkt dat de angst ongegrond is. "De grenscontroles zullen worden uitgevoerd binnen de bestaande capaciteit van de Koninklijke Marechaussee, die helaas beperkt is. In de afgelopen 25 jaar is er flink bezuinigd op Defensie, en dus ook op de marechaussee, die hier zwaar onder heeft geleden." De vraag naar marechaussees in ons land is dus veel groter dan het aanbod.

Waar en wanneer er grenscontroles plaatsvinden, is niet bekend. Dat kan volgens de marechaussee overal zijn.