Het Nederland van de toekomst: we worden dikker, maar ook ouder

• Doortje Linssen

  redacteur Online

Deze week kwam het RIVM met de verontrustende boodschap dat als de Nederlanders zo doorgaan, in 2050 ruim twee op de drie overgewicht heeft. Even daarna kwam ook het bericht dat we allemaal ouder worden. In datzelfde jaar in de toekomst, 2050, is de gemiddelde levensverwachting 86,5 jaar. Het is een opvallend samengaan: we worden dikker, maar ook ouder.

De sleutel tot het samengaan van die twee: de Nederlandse gezondheidszorg. Dankzij vooruitgang in de medische wetenschap, betere behandelingen en preventieve zorg kunnen mensen langer gezond blijven, zelfs als ze kampen met overgewicht.

De toenemende levensverwachting is een resultaat van effectieve behandelingen voor hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en andere chronische aandoeningen, waardoor mensen langer kunnen leven ondanks de risico's die overgewicht met zich meebrengt.

Steeds jonger al overgewicht

Uit onderzoek van het RIVM blijkt niet alleen dat we massaal dikker worden, maar ook dat we op steeds jongere leeftijd al te maken krijgen met dat overgewicht. In 1990 had 17 procent van de twintigers nog overgewicht, in 2020 was dat toegenomen tot 32 procent. En die ontwikkeling zet zich naar verwachting door.

Hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum aan het Erasmus MC noemt het "extreem hoge cijfers" en legt de verklaring bij maatschappelijke oorzaken. "De hele voedselomgeving nodigt ons continu uit om ongezond te eten. Bijna tachtig procent van de producten in de supermarkt is ongezond, terwijl de verpakkingen anders beweren." Dus niet alleen in de cafetaria's en school- en sportkantines vind je ongezond eten.

Daarnaast draagt de mate waarin we bewegen volgens Van Rossum niet bepaald bij. "We zitten veel en hebben veel schermtijd", aldus de hoogleraar. Met alle minder actieve vervoersmiddelen zoals e-bikes wordt het ons heel makkelijk gemaakt om minder te bewegen.

Ouder worden

Dan die levensverwachting. Het RIVM verwacht dat Nederlanders in 2050 gemiddeld 86,5 jaar oud worden, waar we in 2022 gemiddeld 81,6 jaar werden. De kans om 65 te worden zal tussen 2022 en 2050 toenemen tot 95 procent. De kans om 85 te worden neemt zelfs toe tot 70 procent in 2050. De kans om honderd te worden is ruim drie keer zo groot dan in 2022.

De levensverwachting en het aantal gezonde jaren zijn niet voor iedereen gelijk. "Mensen die een minder gunstige maatschappelijke positie hebben, ondervinden vaker gezondheidsproblemen", staat in het rapport van het RIVM. Denk daarbij aan opleidingsniveau en inkomen.

De stijging in levensverwachting gaat volgens het RIVM gepaard met een stijging in een gezonde leefstijl. De extra jaren die we langer leven zijn dus ook gezonde jaren. Toch lijkt dat nog steeds moeilijk te rijmen met ons gedrag dat leidt tot overgewicht. De verbeterende gezondheidszorg is dus de redder.

Goede gezondheidszorg

Voedingswetenschapper Jaap Seidell vertelt dat mensen steeds langer in leven gehouden worden als ze ziek zijn. "Als iemand vroeger een hartinfarct kreeg, was de overleving zo'n 10 procent, waar dat nu 90 procent is." Voor heel veel andere chronische aandoeningen die veroorzaakt worden door overgewicht geldt dat ook. Nu kun je daar met veel effectieve medicatie heel oud mee worden.

Daarnaast letten we beter op onszelf. "Mensen die stoppen met roken zijn gemiddeld zwaarder, omdat je vaak aankomt als je stopt met roken. Dat mensen zwaarder worden, betekent niet meteen dat je ook daaraan doodgaat.", vertelt Seidell. "Vroeger hadden de meeste ziektes een slechte afloop, maar nu heb je goede gezondheidszorg."

Dweilen met de kraan open

Van Rossum noemt de gezondheidszorg een "ontzettend goede dweil", maar benoemt het belang van "het dichtzetten van de kraan aan de voorkant". Om de kosten van de gezondheidszorg houdbaar te maken, moet er volgens Van Rossum aan de voorkant meer gedaan worden om tegen te gaan dat Nederlanders obesitas ontwikkelen.

"Denk daarbij bijvoorbeeld aan een suikertaks, de verlaging van BTW op groente en fruit, meer fietspaden, trappen zichtbaarder, ongezond eten weg uit kantines, enzovoort", aldus Van Rossum. Obesitas leidt niet simpelweg alleen tot overgewicht, het is "een poortziekte naar allerlei vormen van kanker, onvruchtbaarheid, angsten en depressies."

Hoewel de gezondheidszorg ons in staat stelt om met overgewicht steeds ouder te worden, wordt het sterk afgeraden om te wachten tot deze zorg noodzakelijk wordt.