Belangrijkste knopen moeten nog worden doorgehakt op laatste dag klimaattop
Sven Schaap
redacteur Klimaat
De laatste officiële uren voor de klimaattop in Azerbeidzjan zijn aangebroken. Aangezien de onderhandelaars het nog eens moeten worden over de voornaamste twistpunten, lijkt het erop dat de top uitloopt tot in het weekend.
Zeker op het gebied van de financiën moet er nog veel gebeuren. Vanmorgen gaan de onderhandelingen verder met nieuwe voorstellen. Dan wordt duidelijk of er meer vooruitgang mogelijk is.
De schattingen dat rijke landen ten minste honderden miljarden moeten betalen aan arme landen haalden gisteren wel de eerste concepttekst. Maar op de plek waar een concreet financieringsdoel moet komen te staan, prijkt nog de letter 'X'. Kortom: ook al hebben de landen afgesproken dat er deze week een nieuw, hoger financieringsdoel moet komen en ook al loopt de klimaattop op zijn einde, ze zijn er nog niet uit.
Duidelijk is dat de concepttekst bij veel landen slecht is gevallen. Met een kurultáj, een traditionele Centraal-Aziatische krijgsraad waarbij van oudsher stamhoofden samenkomen om compromissen te bereiken, probeerde de Azerbeidzjaanse klimaattopvoorzitter Babajev de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Maar veel succes had hij niet.
'Ronduit respectloos'
Zowel rijke landen als ontwikkelingslanden leverden felle kritiek. "Niet in balans, onwerkbaar en onacceptabel", noemde Eurocommissaris Hoekstra van Klimaat de concepttekst die gisteren bekend werd gemaakt. "De tekst die nu op tafel ligt mist de ambitie die we nodig hebben."
Ook vanuit de ontwikkelingslanden klinkt ergernis. "Als niet duidelijk is welk bedrag de ontwikkelde landen op tafel willen leggen, zijn we over niets aan het onderhandelen", zei de Colombiaanse minister van Milieu Mohamed. "Ronduit respectloos", noemde de Panamese klimaatgezant Gomez de inzet. "Ontwikkelde landen moeten stoppen met het spelen van spelletjes met onze levens en een serieus financieel voorstel op tafel leggen."
Het ontbreken van een concreet bedrag is in deze fase niet een teken dat een financieringsdoel uit zicht begint te raken, zegt klimaatfinancieringsexpert Pieter Pauw van de TU Eindhoven. "Niets is besloten totdat alles is besloten. Ze kunnen niet tot een bedrag komen als de elementen van dat bedrag nog niet zijn uitonderhandeld."
Kortom: voordat er een bedrag genoemd kan worden, moet onder meer duidelijk zijn welk deel bestaat uit leningen en hoeveel privaat geld er beschikbaar komt naast de publieke geldstromen. Mogelijk komt daar vandaag helderheid over.
Fossiele brandstoffen
Positief vergeleken met het verleden vindt Pauw dat er ditmaal niet alleen naar een geldbedrag is gekeken. "We hebben ons in het verleden blindgestaard op de zak met geld en zijn daarbij de context vergeten. Die is nu juist goed uitgewerkt en dat is een enorme vooruitgang. Want uiteindelijk moet er niet alleen meer geld op tafel komen, maar moet het financiële systeem veranderen."
Onderdelen van de tekst die in dat verband positief stemmen, zijn volgens hem de passages over fossiele brandstoffen. "Dat er te veel geld naartoe gaat, dat er meer belastingen op fossiele brandstoffen moeten komen, en over het uitfaseren van fossiele subsidies", zegt Pauw.
Toch klinkt met name op dit onderdeel nog veel kritiek. Verschillende EU-lidstaten en de VS zien op dat vlak een stap terug vergeleken met de vorige top in Dubai. Dat is met name omdat er in een van de andere conceptteksten niets wordt gezegd over de "transitie weg van fossiele brandstoffen".
Struikelblok
"Woestmakend", reageert ook Maarten de Zeeuw van het Klimaat en Energieteam bij Greenpeace. "Deze concepttekst over maatregelen tegen klimaatverandering gaat totaal voorbij aan fossiele brandstoffen. Het erkent de noodzaak om snel te handelen, maar over de benodigde actie is geen overeenstemming. En dat terwijl veel landen juist roepen om het snel uitfaseren van fossiele brandstoffen."
Landen die onderdeel zijn van de Beyond Oil and Gas Alliance, waaronder Denemarken en Ierland, zeggen dat het ontbreken van een verwijzing naar die transitie in de uiteindelijke tekst een overeenkomst in de weg staat.
VN-secretaris-generaal Guterres zei gisteren. "Er is geen manier waarop de wereld de opwarming tot 1,5 graad kan beperken als fossiele brandstoffen niet worden uitgefaseerd."
