Experts teleurgesteld over Nederlandse coalitie tegen fossiele subsidies
Experts zijn teleurgesteld over de voortgang van de coalitie tegen fossiele subsidies, die eerder door Nederland werd gelanceerd. Wel krijgt de club drie nieuwe leden: Colombia, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk. Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei heeft dat bekendgemaakt op de klimaattop in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe.
Fossiele subsidies zijn een verzamelnaam voor alle financiële regelingen die het gebruik van olie, steenkool en gas bevoordelen. Behalve om 'echte' subsidies gaat het dan ook om allerlei indirecte steun, zoals vrijstellingen of lagere belastingtarieven voor grootgebruikers.
'Een fiasco'
Hermans voorganger Jetten lanceerde de coalitie op de vorige klimaattop in Dubai. Dertien landen beloofden toen om dit jaar te komen met een overzicht van hun fossiele subsidies. Inmiddels hebben vier landen, waaronder Nederland, dat gedaan. Maar de coalitie gaf geen overzicht van de voordelen die zijn afgeschaft en om hoeveel geld het daarbij gaat.
"Het is een fiasco", zegt Boris Schellekens, onderzoeker bij SOMO, een organisatie die grote internationale bedrijven kritisch volgt. "Al in 2009 zei de G20, de groep van twintig grote economieën, dat we moeten nadenken over het uitfaseren van fossiele subsidies. En 15 jaar later zijn de subsidies nog steeds niet in kaart gebracht."
Grote obstakels
Ook Pieter Pauw, onderzoeker klimaatfinanciering aan de Technische Universiteit Eindhoven, is teleurgesteld. "Wat ik hier zie is eigenlijk heel weinig."
Minister Hermans erkende in Bakoe dat er nog veel moet gebeuren. Volgens haar zijn er nog veel obstakels die afschaffing van fossiele subsidies in de weg staan, zoals internationale regels in de luchtvaart en maritieme sector.
Landen die hun nationale voordelen eenzijdig afschaffen, zetten hun eigen bedrijven op achterstand, is de gedachte. Dat kan ertoe leiden dat bedrijvigheid naar het buitenland vertrekt, en daarmee ook de uitstoot van broeikasgassen. Daar is het klimaat niet mee geholpen en een land ook niet. Het is voor Nederland daarom belangrijk dat zoveel mogelijk landen meedoen.
Afschaffing van fossiele subsidies is ook politiek beladen. Het raakt bedrijven en huishoudens in hun portemonnee.
Minister Hermans benadrukt dat het kabinet bezig is met het afbouwen van fossiele subsidies. Maar SOMO-onderzoeker Schellekens is niet onder de indruk. Uit zijn eigen berekeningen blijkt dat dit kabinet inderdaad 1,7 miljard aan subsidies schrapt. Maar het vorig kabinet mikte op 6,2 miljard.
In het huidige kabinet werkt VVD-minister Hermans samen met coalitiepartners BBB en PVV, die veel minder willen inzetten op klimaatbeleid. Er zijn volgens Schellekens dan ook diverse maatregelen teruggedraaid, afgezwakt en nieuwe voordelen geïntroduceerd.
Ook Europees commissaris Wopke Hoekstra sprak op de persconferentie in Bakoe. Hij zei dat de Europese Commissie in de eigen begroting zal kijken naar fossiele subsidies. Maar op Europese schaal gaat het om een beperkt bedrag.
Plan voor afschaffing
De landen van de coalitie willen op de volgende klimaattop een plan presenteren voor afschaffing van de fossiele subsidies in eigen land. Volgens de eigen inventarisatie gaat het in Nederland om een jaarlijks bedrag van 39,7 tot 46,4 miljard euro.
Er doen overigens verschillende bedragen de ronde, omdat er twee manieren zijn om fossiele subsidies te berekenen.
"Ze moeten nu alle zeilen bij zetten om hier wat van te maken", zegt Pauw. "Als je volgend jaar weer z'n evenement houdt met niks op tafel, kun je dit initiatief wel afschrijven."
Volgens het Internationaal Energie Agentschap gaf de wereld in 2023 honderden miljarden euro's uit aan fossiele subsidies.
VVD-accenten
Minister Hermans heeft in de plenaire zaal op de top in Bakoe een toespraak gehouden over de Nederlandse strijd tegen het water en het delen van kennis over kustverdediging. "Als we het tij van klimaatverandering willen keren, moeten we samenwerken", zei Hermans. "Als iedereen doet wat nodig is en wat is afgesproken. En ik verzeker u dat Nederland klaar staat om te helpen te leveren wat er is beloofd."
Ze zei ook dat de markt een voorname rol heeft om klimaatverandering aan te pakken.
