Hongaarse premier Orbán pakt zijn moment op EU-top in eigen land

• 

  Kysia Hekster

  Correspondent Europese Unie

• Tijn Sadée

  Correspondent Europese Unie

Viktor Orbán maakt zich op voor een paar mooie dagen. Want in de Hongaarse hoofdstad Boedapest komen vandaag meer dan veertig staatshoofden en regeringsleiders bij elkaar voor een bijeenkomst van de Europese Politieke Gemeenschap. Behalve de 27 EU-leiders worden onder anderen de Oekraïense president Zelensky en de Turkse president Erdogan verwacht. Morgen volgt een EU-top.

Voor de Hongaarse premier een uitgelezen moment om te shinen, verwacht de Hongaars-Nederlandse rechtsstaatexpert Kati Cseres, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. "Hij houdt ervan in de spotlights te staan, en hij zal dit historische moment pakken om te schitteren, zeker nu Trump gewonnen heeft."

De bijeenkomsten zijn in Boedapest en niet in Brussel omdat Hongarije dit half jaar voorzitter is van de EU. Het is gebruikelijk dat de voorzitter tijdens die periode een top in eigen land organiseert.

Gebrainwasht door media

Belangrijk onderwerp op de agenda: de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen. Dat Donald Trump opnieuw gekozen is als president, klinkt Orbán als muziek in de oren. Als enige EU-leider sprak hij zich openlijk uit voor Donald Trump, met wie hij goede betrekkingen heeft. "Ik ga meerdere flessen champagne opentrekken", beloofde hij vorige maand nog, vooruitlopend op de uitslag.

Een nieuwe Trump-termijn versterkt ook Orbáns positie binnen de EU, waarin hij vaak geïsoleerd staat, vooral vanwege de slechte gesteldheid van de rechtstaat in Hongarije.

Volgens Cseres heeft Orbán een ravage aangericht in het land. "Gezondheidszorg en onderwijs zijn in crisis. Hongaren worden gebrainwasht door media in handen van Orbáns vrienden. En in de rechtsstaat heeft een systematische afbouw van checks and balances plaatsgevonden." Je kunt in Hongarije alleen maar een 'normaal' leven leiden, zegt Cseres, als je bij de mensen van Orbán hoort.

Geen boycot Nederland

Cseres denkt dat de bijeenkomsten van de Europese leiders 'een show geregisseerd door Orbán' zal zijn, waarbij veel leiders er wat zuur bij zullen staan, in een decor waar ze niet willen staan. Er zijn bij de EU-leiders inderdaad gemengde gevoelens over het Hongaarse EU-voorzitterschap. Dat begon op 1 juli en kreeg het motto "Make Europe Great Again" mee, een verwijzing naar de verkiezingsslogan van de Amerikaan Trump.

Meteen nadat het voorzitterschap begon, ging de Hongaarse premier op een zelfverklaarde "vredesmissie" naar Moskou en Peking. Tot ontsteltenis van veel andere EU-leiders, die zich haastten te zeggen dat Orbán de omstreden reizen niet namens de EU maakte.

Orbáns reizen leidden eerder tot een symbolische boycot van EU-vergaderingen die in zijn land gehouden geworden. De Europese Commissie en diverse landen sturen in plaats van politici ambtenaren naar die bijeenkomsten. De Nederlandse regering doet niet mee aan de boycot en zegt "van geval tot geval" te kijken of het zinvol is naar Hongarije te gaan.

Videoverbinding met Trump

PVV-leider Wilders is goed bevriend met de Hongaarse premier Orbán. In het Europees Parlement zitten hun partijen in één politieke familie, de Patriotten. Of Wilders' vriendschap met Orbán ongemakkelijk voelt voor premier Schoof? Cseres denkt van niet. "Juist voor dit soort situaties hebben ze Schoof premier gemaakt: om zich in netelige situaties als een ambtenaar op de vlakte te houden."

De boycot maakt hoe dan ook geen indruk op Orbán. Vorige week nog bezocht hij de pro-Russische winnaar van de parlementsverkiezingen in Georgië, door de oppositie beschuldigd van grootscheepse fraude. En de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken ging even later naar een door Rusland georganiseerde bijeenkomst in Belarus.

In Boedapest en Brussel gonst het van de geruchten dat Orbán opnieuw de Europese toppen zal willen kapen voor eigen gewin. Volgens de Balkanwebsite BIRN zou Orbán Trump willen uitnodigen om via een videoverbinding de Europese leiders toe te spreken.

Maar EU-diplomaten gaan ervan uit dat de Hongaarse premier zich aan de 'voorzittersdiscipline' zal houden en zal afzien van dat idee. Mocht Orbán toch uit de bocht vliegen, dan zal er een Europees antwoord moeten komen, klinkt het vastberaden.