Kinderartsen slaan alarm vanwege opkomst 'smartvape': 'Enorm verknipt apparaat'

• Isa Huizing

  redacteur Binnenland

• Emma Brink

  redacteur Online

Kinderartsen slaan alarm over de opkomst van een nieuwe soort vape: de smartvape. Een e-sigaret waar je niet alleen mee kan vapen, maar ook bellen, appen, muziek luisteren en spelletjes spelen. "Het is een ongelooflijk verknipt apparaat", zegt kinderlongarts Sophie Cohen.

Ook de Nederlandse vereniging voor kindergeneeskunde maakt zich zorgen.

"Het erge is dat het mij niet eens verbaast dat de industrie weer iets heeft bedacht om kinderen nog meer verslaafd te maken. Dat is het hele verdienmodel. Hoe jonger een brein, hoe meer verslavingsgevoelig", aldus Cohen, die werkt in het Wilhelmina kinderziekenhuis.

In de zogenoemde smartvape zitten ook regelmatig smaakjes zoals bubbelgum of appel. Sinds 1 januari zijn vapes met een smaakje verboden. Jongeren zelf noemen het apparaat geen smartvape, die praten over 'een vape met een schermpje'.

Snake spelen op E-sigaret

Een vriendinnetje van de achttienjarige Rose heeft er ook een, gekocht in een winkel in Amsterdam. Op die e-sigaret kan je het spelletje Snake spelen. "Ze vond dat gewoon geinig."

Rose denkt niet dat haar vriendin daardoor meer gaat vapen. Toch ziet ze ook wel in dat het wat heftig is, "er zit gewoon een telefoon in je vape. Ze maken het zo nog verslavender, dat is eigenlijk wel next level."

'Extreem verslavend'

"De producent speelt enorm in op de verslaving, dit is wel de druppel", stelt arts Cohen. "Ongeveer alles waar een kind verslavingsgevoelig voor is, stoppen ze in één doosje. Het vapen alleen al is extreem verslavend en dan zit er ook nog een schermpje in. Dat trekt je nog meer naar die vape toe."

De producten worden meestal in landen als China gemaakt. De kwaliteit en veiligheid zijn niet gegarandeerd. Volgens Rose belandde de vape met het snakespelletje na drie dagen in de prullenbak. "Mijn vriendin heeft hem weggegooid, omdat die verbrand was en het scherm een raar geluid maakte. Ze was bang dat die zou ontploffen."

Een puberbrein is niet bezig met de lange termijn, dat leeft in het nu, zegt voorzitter Karin de Winter van de Nederlandse vereniging voor kinderlongziekten. "Die voelen zich als het ware vrij als een vogel en zien de gevolgen niet in. Waarbij ze denken: ik stop echt wel een keer en ik ben helemaal niet verslaafd."

Volgens kinderarts Cohen hebben jongeren niet eens door dat ze verslaafd zijn, "laat staan dat ze verslaafd worden gemaakt. Laatst vertelde een kind dat die de vape weg had gegooid, om hem vervolgens weer eruit te vissen. Dat is verslaving."

'Komen minder voor'

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) laat weten bekend te zijn met de smartvapes. Ook bevestigt de NVWA dat de smartvape in de variant met smaakjes komt.

"Sinds 1 januari 2024 geldt er een verkoopverbod op vapes met een smaakje. Wij houden toezicht op de verkoop van elke vape met een smaakje sinds januari 2024, en ook op deze smartvapes. Maar we komen deze variant veel minder tegen bij onze inspecties. Het is dus mogelijk dat jongeren deze verkrijgen op andere manieren zoals uit het buitenland of via via."

Jongeren vertellen aan de NOS dat de smartvapes inderdaad verhandeld worden via mond-tot-mondreclame en op social media bijvoorbeeld via Snapchat en TikTok. Maar dat ze ook nog in winkels verkrijgbaar zijn. "Bij een schooluitje in Den Haag vroeg ik in een winkel of ze vapes hadden. Achterin lag een hele voorraad uitgestald", vertelt Rose.

Actieplan tegen illegale vapes

"Ik vind het schandalig hoe de tabaksindustrie op allerlei manieren haar producten aantrekkelijk probeert te maken voor jongeren", zegt staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport Vincent Karremans in een reactie aan de NOS.

Hij wijst erop dat vapes met een smaakje of te veel nicotine illegaal zijn. "Ze mogen dus niet verkocht worden. Binnenkort kom ik dan ook met een actieplan om onder andere de illegale handel van vapes verder tegen te gaan."