Europees Hof: persoonsgegevens van klanten verkopen soms toegestaan

Gegevens van klanten mogen in sommige gevallen worden verkocht aan commerciële partijen. Dat zegt het Europees Hof in een bindend advies over de zaak tussen de Nederlandse tennisbond KNLTB en de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

Volgens Europese privacyregels mag doorverkoop van klantgegevens alleen als het binnen het gerechtvaardigd belang valt. Dat betekent dat je volgens de wet een goede reden moet hebben, waarbij je wel rekening houdt met de privacy van klanten.

Het Europese Hof van Justitie zegt dat in sommige gevallen "een commercieel belang een gerechtvaardigd belang kan vormen als dit niet in strijd is met de wet" en dat de AP de regels te strikt interpreteert.

De AP reageert dat haar principiële interpretatie van de wet de burger vooropstelde en omvat dat bedrijven nooit zonder toestemming gegevens mogen verkopen, alleen om er geld mee te verdienen. "Wat ons betreft is dat nog steeds hoe het zou moeten zijn, maar helaas is dat niet de juridische realiteit. Dat is nu duidelijk."

De AP gaat de normuitleg op dit punt aanpassen. De privacywaakhond benadrukt dat de uitspraak geen vrijbrief is voor bedrijven om zomaar zonder toestemming van alles te doen met persoonsgegevens. "De AP zal hier scherp op blijven toezien."

Verkoop gegevens

De Autoriteit Persoonsgegevens legde in 2020 een boete op van 525.000 euro aan de tennisbond voor het verkopen van gegevens van leden aan twee sponsoren. De leden ontvingen mails, telefoontjes en brieven met aanbiedingen van bedrijven.

De toezichthouder kreeg klachten van leden die zeiden geen toestemming te hebben gegeven voor het verkopen van hun gegevens. Daarna begon een onderzoek, waaruit de boete volgde.

"Het is nu aan de Nederlandse rechter om in deze zaak de afweging te maken tussen het privacyrecht van de leden en het gerechtvaardigd belang", zegt Stefaan Van Der Jeught, van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Het Hof heeft naar het grote geheel gekeken en niet naar de specifieke details van deze zaak.

'Dood en begraven'

Pieter Wolters, hoofddocent burgerlijk recht aan de Radboud Universiteit, benadrukt ook dat de uitspraak van het Hof alleen betekent dát een commercieel belang een gerechtvaardigd belang kan zijn om in sommige gevallen gegevens te delen. "Dit moet per concreet geval worden afgewogen. Het moet in ieder geval altijd specifiek en proportioneel zijn. En als je het doet, dan moet je als bedrijf maatregelen nemen en duidelijke afspraken maken om te zorgen dat de gegevens niet verder verspreid worden."

De uitspraak komt niet als een verrassing voor hem. "Wat mij betreft was deze discussie al lang dood en begraven, maar omdat de Nederlandse toezichthouder zo lang dit standpunt is blijven innemen, bleef deze vraag liggen. Het Hof heeft dit al eerder duidelijk gemaakt."

Waar precies de grens ligt tussen wat mag en wat niet, moet zich nog uitkristalliseren volgens de deskundige. "Dat moet de komende jaren nog worden uitgevochten."

Nederlandse rechter

De tennisbond KNLTB is blij met de uitspraak, maar niet verrast. "Fijn dat het Hof bevestigt wat we al jaren wisten. De KNLTB is altijd open en transparant geweest en heeft zorgvuldig gehandeld." De acties uit 2018 waarbij gegevens werden gedeeld, waren volgens de bond gestart voor leden om "voordeel uit lidmaatschap te halen en de sport betaalbaar te houden".

Het is nu aan de rechtbank in Amsterdam om opnieuw te kijken of de tennisbond de klantgegevens had mogen delen. Voorlopig blijft de boete voor de tennisbond staan.

Volgens Wolters geeft het hof in zijn uitspraak enkele overwegingen mee aan de Nederlandse rechter. "Die overwegingen wijzen erop dat wat er bij de tennisbond gebeurd is, waarschijnlijk niet door de beugel kan."

Het advies kan ook gevolgen hebben voor bedrijven en verenigingen die juist voorzichtig waren met het verkopen van gegevens. "Het staat of valt echt met de uitspraak van de Nederlandse rechter. Zij moeten nog goed kijken naar privacyrechten van de leden. Als zij helemaal mee gaan met advies van het Europese Hof, dan kan het wel gevolgen hebben", zegt Van der Jeught.