Resten van mogelijk middeleeuws kasteel gevonden in meer bij Zeewolde

In het Nijkerkernauw bij Zeewolde zijn mogelijk resten gevonden van een middeleeuws kasteel. De restanten zijn in beeld gebracht door een verslaggever van Omroep Flevoland, die maandenlang onderzoek deed naar het bouwwerk.

Kasteel Hulkenstein werd rond 1517 als verdedigingswerk gebouwd door Karel van Egmond, de hertog van Gelre. In de loop der jaren raakte het kasteel in de vergetelheid, en werd nooit teruggevonden.

Verslaggever Arend Dubbelboer wilde de resten van het kasteel vinden en deed onderzoek naar het bouwwerk. "Het natuurgebied bij Zeewolde, genaamd het Hulkesteinse Bos, is vernoemd naar het slot wat hier ooit zou hebben gestaan", zegt hij. "De grote vraag is alleen: waar is dat slot?"

Het kasteel lag destijds aan de Zuiderzee en is nog te vinden op oude kaarten: "Vermoedelijk ligt het nu aan wat de rand is van de vaargeul van het Nijkerkernauw." Dubbelboer vermoedt dat de resten van het slot ergens op de bodem van het meer liggen.

Baggerwerkzaamheden

Dat vermoeden werd eind jaren '80 sterker, toen in 1989 de vaargeul in het Nijkerkernauw werd uitgebaggerd. "Tijdens de werkzaamheden zijn toen enkele stenen gevonden", zegt Dubbelboer. Uit onderzoek werd duidelijk dat het ging om zogenoemde kloostermoppen, die werden gebruikt voor funderingen.

Het werk werd daarna stilgelegd en in 1992 werd de locatie onderzocht door archeologisch onderzoeksbureau RAAP. "Duikers gingen toen het water in en voelden een muur", vertelt Dubbelboer. Aan de hand van hun bevindingen maakten onderzoekers een ruwe schets van hoe de fundering eruit zou zien.

De locatie raakte daarna in de vergetelheid, tot het in 2007 nieuwe aandacht kreeg van een amateurarcheoloog, die de contouren van het slot dacht te zien op Google Earth. Er werd opnieuw in het water gezocht, maar er werd niets gevonden.

Nieuwe technologie

Dubbelboer hoopt nu, met nieuwe technologie, meer geluk te hebben. Dankzij onderzoek kon een locatie worden vastgesteld. Met een boot uitgerust met een sonar en twee duikers aan boord werd er op het water gezocht.

Na het scannen van het Nijkerkernauw kwamen drie plekken in beeld waar mogelijk restanten te vinden waren. Bij de eerste twee locaties werd niets gevonden. Op de derde locatie troffen de duikers muurresten aan.

"Ze nemen twee losse stenen mee naar boven. Ik hang over de reling van de boot om de twee rode bakstenen aan te pakken. Het slik zit om de stenen heen. Schelpjes zitten er nog aan vast. Ik realiseer me dat ik stenen van misschien 500 jaar oud vast heb", zegt Dubbelboer.

Bekijk hier de beelden van de duikactie:

De gevonden stenen en andere nieuwe gegevens zijn onderzocht door maritiem archeoloog Yftinus van Popta, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij heeft meerdere onderzoeken gedaan in Flevoland naar onder andere scheepswrakken en verdronken dorpen.

De recente gegevens zijn gecombineerd met onder andere de sonarbeelden die in de jaren 90 zijn gemaakt. "Ze matchen volledig met de waarnemingen van toen", zegt Van Popta. "Dat zijn de plekken waar we nu van uitgaan dat het muurresten zijn."

Uit de gegevens werden de contouren van een bouwwerk zichtbaar. Het gaat om fundamenten van een bouwwerk van circa twintig bij twintig meter groot. Daarnaast zijn nog enkele muurresten gevonden naast het hoofdbouwwerk van zo'n elf meter lang.

'Damwanden en leegpompen'

Duidelijk is dat er muurresten zijn gevonden, maar of het daadwerkelijk gaat om Kasteel Hulkenstein, is nog te vroeg om te zeggen. Als het aan Van Popta ligt, volgt groot onderzoek naar de resten.

"Ik zou er damwanden omheen slaan, de boel droogleggen en dan echt alles opgraven en documenteren", zegt hij. "Want je ziet nu muurresten, als je dieper in die vaste bodem gaat, dan ga je waarschijnlijk ook sporen terugvinden. Dus misschien wel afvalkuilen, mestkuilen, beerputten."

Van Popta hoopt dan ook dat verschillende partijen rond de tafel gaan zitten. De provincies Flevoland en Gelderland horen daar zeker bij, vindt hij. "Het hoort een beetje bij het cultureel erfgoed van beide provincies. We hebben een unieke vindplaats; een verdronken kasteel. Dat vind je bijna nergens."