'Zelensky stemde in met opblazen gaspijplijn, verbood het later'
De Oekraïense president Zelensky wist van het plan om de Nord Stream-gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland op te blazen en ging daar aanvankelijk ook mee akkoord, schrijft de Amerikaanse krant The Wall Street Journal in een uitgebreide reconstructie.
De Nederlandse inlichtingendienst MIVD hoorde van het plan en bracht de Amerikaanse CIA ervan op de hoogte, bleek vorig jaar zomer uit onderzoek van de NOS, Nieuwsuur en Duitse media. De CIA vroeg Zelensky de stekker eruit te trekken, waarna de Oekraïense president de operatie verbood.
Maar de Oekraïense bevelhebber Zaloezjny negeerde dat bevel en zette het plan toch door, schrijft The Wall Street Journal, die dit heeft gehoord van een officier die meedeed aan de sabotageactie en van drie anderen die op de hoogte waren van de operatie.
Zaloezjny werd in februari van dit jaar door Zelensky ontslagen als bevelhebber van de strijdkrachten, met als motivering dat hij de Oekraïense oorlogsinspanning nieuw leven wilde inblazen. Later werd Zaloezjny benoemd tot ambassadeur in Londen. Tegen The Wall Street Journal zegt hij dat hij niets van de hele operatie weet en dat elke suggestie van het tegendeel een provocatie is.
Ook een adviseur van president Zelensky heeft naar aanleiding van de berichtgeving herhaald dat Oekraïne niets met de sabotageactie te maken heeft gehad. Hij wijst opnieuw naar Rusland als dader, met het argument dat Oekraïne niet de middelen had voor een dergelijke operatie.
Met drank overgoten feest
Op 26 september 2022 werd de Russische gaspijplijn onder de Oostzee bij het Deense eiland Bornholm opgeblazen. Er waren onder water drie explosies, waarbij de grootste hoeveelheid aardgas ooit bij een ongeluk vrijkwam. In de nasleep van de explosie liepen de energieprijzen, die toch al aan het stijgen waren, steeds sneller op.
Volgens de reconstructie van The Wall Street Journal was het sabotageplan in mei ontstaan op een met drank overgoten feest van hoge Oekraïense militairen en zakenmensen. Zij waren bijeen om te vieren dat het leger de Russische invasie had weten te stoppen. Overmoedig door drank en patriottisme suggereerde iemand een nieuwe stap, die met enthousiasme werd begroet: het verwoesten van Nord Stream.
In het vervolg kwamen de zakenlui en de militairen overeen dat het project zou worden opgezet als een "publiek-privaat partnerschap". De zakenlieden zouden het betalen, omdat het leger er geen geld voor had en sterk afhankelijk was van buitenlandse hulp om de oorlog voort te zetten.
Diepzeeduikers
Binnen een paar dagen keurde Zelensky het plan goed. Om geen sporen na te laten, werd er niets op papier gezet. Maar binnen enkele weken kwam de militaire inlichtingendienst MIVD, die sinds de aanslag op vlucht MH17 in 2014 diep in Oekraïne zit, op de hoogte en waarschuwde de Amerikaanse collega's van de CIA, die ook de Duitse inlichtingendienst op de hoogte bracht.
De CIA vroeg Zelensky het project te stoppen. Die deed dat, maar Zaloezjny negeerde hem dus en vroeg een aantal topofficieren het plan verder uit te werken en uit te voeren, aldus Oekraïense bronnen van The Wall Street Journal.
Er werd een team van zes mensen gevormd die de pijplijn moesten opblazen, onder wie vier diepzeeduikers. Ze huurden een jacht in de Duitse Oostzeestad Rostock en brachten bij Bornholm explosieven aan op de pijplijn op de bodem van de zee. De explosieven werden van een afstand tot ontploffing gebracht.
Arrestatieverzoek
Enkele dagen na de aanslag had de MIVD al een gedetailleerd rapport van de operatie gereed. Dat ging naar de CIA, die ook hiervan de Duitsers op de hoogte bracht. Hoewel dit niet toegestaan is, werd een deel van deze geheime informatie ook met de Duitse politie gedeeld.
De Duitse rechercheurs ontdekten op het jacht sporen van explosieven en DNA-materiaal van de bemanning. Later werden ook hun mobiele telefoonnummers geïdentificeerd. Afgelopen juni vroeg Duitsland Polen vertrouwelijk een Oekraïense ingezetene te arresteren, die lid zou zijn geweest van het duikteam dat de explosieven op de gaspijplijn aanbracht. Polen zou daar nog niet op gereageerd hebben.
De kwestie ligt tussen Duitsland en Oekraïne uiterst gevoelig. Duitsland is de belangrijkste Europese financier van Oekraïne, maar de oppositie tegen die steun groeit.
