Aanbieders jeugdzorg komen niet of nauwelijks meer rond

• Milo Hornstra

  redacteur Binnenland

De aanbieders van zorg aan kinderen en jongeren hebben het afgelopen jaar hun winst zien verdwijnen. Door de slechte financiële situatie nemen de wachtlijsten toe en moeten kinderen en jongeren soms op zoek naar een andere aanbieder. De komende jaren lijkt de situatie alleen maar slechter te worden.

De duizenden jeugdzorgaanbieders verlenen allerlei vormen van hulp, zoals jeugd-ggz, gesloten jeugdzorg, zorg bij autisme en pleegzorg. De gemiddelde winst van de aanbieders was het afgelopen jaar 0,1 procent, blijkt uit een analyse van onderzoeksbureau A-Insights. De jaren ervoor was die winst 1 à 2 procent.

"Organisaties hebben voldoende geld nodig om te kunnen investeren in zorg en medewerkers", zegt Mirjam van den Nieuwenhuijzen van branchevereniging Jeugdzorg Nederland. "Zo willen we meer inzetten op de opbouw van kleinschalige en meer huiselijke alternatieven."

"Maar het water staat aanbieders aan de lippen", vervolgt Van den Nieuwenhuijzen . "Daardoor moeten sommige organisaties hun locaties sluiten en verkopen om rond te komen. Wachtlijsten worden langer en het aanbod van jeugdzorg verschraalt. In het ergste geval moeten jongeren op zoek naar een nieuwe plek. Terwijl juist voor deze kwetsbare groep een stabiele plek belangrijk is."

Minder aanbieders per gemeente

In 2015 werden gemeenten verantwoordelijk voor de zorg van minderjarigen. Door die decentralisatie schoten zorgaanbieders als paddenstoelen uit de grond. Gemeenten werkten soms samen met honderden bedrijven.

Inmiddels contracteren gemeenten minder zorgaanbieders dan een aantal jaren geleden, ziet onderzoeksbureau A-Insights. Het gevolg daarvan is dat bepaalde zorgaanbieders groter worden. En juist zij staan er financieel slecht voor.

"Vooral de personeelskosten zijn toegenomen", legt Esmée Tijhuis van het onderzoeksbureau uit. "Daarnaast zien we dat aanbieders steeds vaker meer zorg leveren dan afgesproken. Verschillende grote organisaties staan op omvallen, maar kunnen eigenlijk niet omvallen. Daar zijn ze te belangrijk voor. De gemeenten grijpen daarom in en bieden miljoenen aan extra steun."

De Jeugdautoriteit, toezichthouder van de jeugdzorg, ziet ook dat cruciale jeugdzorgaanbieders het financieel zwaar hebben. Deze bedrijven zijn verplicht zich te melden als ze failliet dreigen te gaan. Op dit moment zijn er achttien van zulke aanbieders. Dat aantal is hoger dan ooit tevoren.

"De vraag naar jeugdzorg neemt toe en wordt complexer", zegt Gert Cazemier, bestuurder van Kenter Jeugdhulp, een aanbieder die onder financieel toezicht staat. "Ondertussen willen we de jeugdzorg veranderen, maar staan organisaties er financieel slecht voor. Dat is niet te doen. We hebben de gemeenten duidelijk gemaakt dat de situatie zorgelijk is en dat er nu iets moet gebeuren. Met een herstelplan en veel overleg hebben we vier miljoen aan noodhulp ontvangen."

De financiële situatie van jeugdzorgaanbieders lijkt de aankomende jaren alleen maar slechter te worden. In 2021 is het doel gesteld om een miljard euro minder uit te geven aan jeugdzorg. Dat zou over drie jaar behaald moeten zijn. Daarnaast wordt het geld dat gemeenten krijgen van het Rijk de aankomende jaren flink teruggeschroefd. Dat zal waarschijnlijk ook gevolgen hebben voor de jeugdzorg.

"Wel liggen er nieuwe plannen die de jeugdzorg efficiënter moeten maken", zegt Van den Nieuwenhuijzen van Jeugdzorg Nederland. "Dat wordt de Hervormingsagenda genoemd. Ik heb vertrouwen in dat die nieuwe plannen het verschil kunnen maken. Er wordt nu meer dan ooit een gesprek gevoerd over hoe de jeugdzorg eruit moet komen te zien. Dat stemt positief."