Niet kunnen slapen door de hitte: 'Koelte-ongelijkheid steeds groter probleem'

• Emma Brink

  redacteur Online

Vandaag is het de warmste dag van het jaar, en het belooft ook een plakkerige nacht te worden. Al is die nacht bij de een veel klammer dan bij de ander. Het maakt namelijk nogal wat uit of je in een goed geïsoleerd huis woont waarbij de vloerverwarming ook kan koelen, of bijvoorbeeld in een stadse woning waarbij het binnen nog warmer is dan buiten.

"Koelte-ongelijkheid wordt een steeds groter probleem", aldus universitair docent stedenbouw Marjolein van Esch van de TU Delft. "Tien jaar geleden dachten we daarbij alleen aan ouderen, maar het zijn ook studenten en andere huurders die niet bij machte zijn iets aan hun huis te veranderen en echt met de last zitten. Niet alleen fysiek maar ook mentaal."

Warme huurhuizen

Over het algemeen is het in de stad warmer dan op het platteland; zo kan de temperatuur in de nacht wel tien graden hoger zijn. "Gebouwen nemen overdag hitte op en in de avond laten ze die los", zegt Esther Peerlings, die daar onderzoek naar doet aan de universiteit in Wageningen.

Een wijk met laagbouw en tuinen is koeler dan een plek met veel hoogbouw, smalle straten en weinig groen. "Het gaat dus niet alleen om de directe leefomgeving, maar ook om de wijk", vertelt Van Esch. Ze ziet dat mensen die hun huis niet koel krijgen vaak (sociale) huurders zijn.

Peerlings beaamt dat. "Een koophuis kan je aanpassen hoe je wil. Maar als je bij een huurhuis een luifel aan de buitenkant wil installeren kan dat vaak niet." En dat terwijl zonwering buiten het huis het best werkt en direct zonlicht een van de grootste warmte-invloeden is. "Huisbazen denken vaak: waarom zou ik geld steken in iets wat ik niet verplicht ben?"

Van Esch ziet dat sommige mensen met warme huizen al in mei en juni gaan opzien tegen de zomer, ook als het weer buiten prima is. "Sommige huizen zijn drie maanden lang vervelend om in te wonen. Dat doet iets met de mentale gezondheid. Ze krijgen stress, worden depressief of kunnen zich niet goed concentreren."

Peerlings herkent dat hitte in huis tot klachten leidt: "Als het overdag heel heet is, maar 's avonds ook niet kan afkoelen, kunnen gezondheidsklachten zich opstapelen."

Airco verergert probleem

Van Esch van de TU Delft: "We wilden vroeger dat huizen en steden warmte vasthielden, dat keert zich nu tegen ons." Zo is de typisch Nederlandse doorzonwoning, waarbij de zon ver de woning in kan komen, logischerwijs niet zo koel in tijden van hitte.

De problemen kunnen worden opgelost met aanpassingen aan de huizen zelf, bijvoorbeeld door betere isolatie, ventilatie en zonwering, maar ook door wijzigingen in de leefomgeving. Daarbij doelt Van Esch op meer schaduw en meer groen in de wijken, zodat het 's nachts koeler wordt.

"We zien nu dat mensen graag een airco willen", zegt Van Esch. Daar is ze geen fan van, "want airco's verergeren het probleem. De airco stoot de hitte uit naar buiten en dan wordt het alleen maar warmer."