Polio-uitbraak in Gaza, vaccineren en isoleren moeilijk

Het ministerie van Gezondheid in Gaza zegt dat er polio is uitgebroken in het gebied. Daar werd al voor gevreesd, nadat begin deze maand het poliovirus in rioolwatermonsters was aangetroffen. De topman van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zei vorige week al dat een uitbraak een kwestie van tijd was.

Polio is een zeer besmettelijke ziekte die kan leiden tot een verlamming en hersen- of hersenvliesontsteking. De tijd tussen besmetting en de eerste verschijnselen is meestal zeven tot veertien dagen.

"Als mensen niet gevaccineerd zijn is er een groot risico om het virus te krijgen, vooral onder kinderen. Polio wordt in de volksmond daarom ook wel kinderverlamming genoemd", zegt Nicole van Batenburg, woordvoerder van het Rode Kruis.

Iemand met polio hoort in isolatie te gaan, liefst met een eigen badkamer, om zo de kans op het besmetten van anderen te verkleinen. In het dichtbevolkte Gaza, waar een gebrek aan hygiëne, drinkwater, eten en medicijnen is, is dat nagenoeg onmogelijk. Hierdoor is de kans op overdragen alleen maar groter, legt Van Batenburg uit.

Volgens directeur Pim Kraan van Save the Children wordt de situatie met de dag ernstiger. "Mensen zitten in tentjes die worden gescheiden door geultjes waardoor rioolwater loopt. Er zijn geen toiletten en kinderen spelen in het afval. Daarin zit dat virus en we zien dus het risico voor een grootschalige uitbraak van polio enorm oplopen."

Daarbij is de weerstand van de bevolking al ernstig ondermijnd, zegt Kraan. "Er is grootschalige hongersnood en er is een gebrek aan groente en fruit en geen schoon drinkwater. De ziektes die wij in onze klinieken zien, zoals luchtweginfecties, schurft, diarree, mazelen en nu dus ook polio zijn ziektes die gerelateerd zijn aan slechte hygiënische omstandigheden."

Water als oorlogswapen

De WHO stuurt nu een miljoen poliovaccins naar Gaza, maar door de oorlog en ontoegankelijke wegen is het lastig de vaccins op de juiste plek te krijgen. "Ook heb je artsen nodig want niet iedereen kan de vaccinaties zomaar inbrengen bij kinderen. Dit goed op poten zetten is niet zomaar één, twee, drie geregeld, dus zijn wij bang dat het virus zich verder zal verspreiden", zegt Van Batenburg.

Ook Kraan zegt dat het moeilijk is om een vaccinatieprogramma op te zetten in een oorlogsgebied. "Dit gebied is afgesloten en we hebben geen vrije toegang. Dus het zal heel moeilijk zijn om de middelen te brengen die we nodig hebben om ook die vaccinaties uit te kunnen voeren. Vaccins moeten tot aan het moment dat ze worden ingebracht gegarandeerd gekoeld zijn. Anders bederven ze en maak je mensen nog eens extra ziek."

Daar komt bij dat het nergens veilig is, zegt Kraan. "Mensen moeten grootschalig gemobiliseerd worden om naar die vaccinatiepunten toe te komen. We zien de afgelopen dagen dat geen school, geen shelter, geen voetbalveld, geen enkele plek veilig is, dus ik zie niet hoe we dit zouden moeten uitvoeren."

Daarnaast is het lastig om goed te registeren wie al wel en wie nog niet is gevaccineerd in Gaza, vanwege de gebrekkige gezondheidszorg. Door aanvallen van het Israëlische leger en beschietingen in het gebied is het leeuwendeel van de ziekenhuizen in Gaza beschadigd of verwoest.

Ook heeft Israël sinds 7 oktober alle afvalwaterzuiveringsinstallaties in Gaza vernietigd, schrijft de Nederlandse ngo Oxfam Novib in een rapport. Het Israëlische leger zet het gebrek aan water in als oorlogswapen, zo luidt de conclusie.

Israël maakte anderhalve week geleden bekend dat het zijn militairen in Gaza gaat vaccineren tegen polio.