In Sudan worden vrouwen gedwongen seks te hebben met militairen in ruil voor eten

• Joey Frankhuisen

  Redacteur online

Sudanese vrouwen worden gedwongen om seks te hebben met militairen van het Sudanese leger in ruil voor eten. Dat vertellen meer dan twintig slachtoffers aan de Britse krant The Guardian. Voor hen was dit de enige manier om aan voedsel te komen, vertellen ze. Medewerkers van Nederlandse hulporganisaties die in Sudan werken herkennen deze verhalen.

Sinds april vorig jaar woedt een gewelddadige burgeroorlog in Sudan. De Arabische militie Rapid Support Forces (RSF) vecht tegen het Sudanese leger en probeert volgens de Verenigde Naties een etnische zuivering uit te voeren en gebied af te pakken van niet-Arabische stammen.

De strijd begon in de hoofdstad Khartoem, maar breidde zich steeds verder uit. Beide partijen maken zich volgens de Verenigde Naties schuldig aan grove mensenrechtenschendingen. De organisatie beschuldigt zowel het regeringsleger als de RSF van het uithongeren van de bevolking: ze zouden allebei humanitaire hulp blokkeren en plunderen.

Correspondent Elles van Gelder ging vorig jaar naar een vluchtelingenkamp in Tsjaad op de grens met Sudan:

Sinds het begin van de strijd zijn bijna 10 miljoen mensen uit hun huis verdreven, aldus de VN. Ruim 25 miljoen mensen bevinden zich in acute voedselonzekerheid. De Verenigde Naties melden dat de voedselcrisis in het Oost-Afrikaanse land nu de grootste ter wereld is.

Doelbewust geweld tegen burgerbevolking

De burgers in Sudan zijn niet enkel het slachtoffer van de gevechten tussen de twee legers, maar vooral van doelbewust geweld van deze partijen tegen de burgerbevolking. En strijders van dezelfde groeperingen die zich volgens de VN schuldig maken aan het bemoeilijken van de verstrekking van humanitaire hulp, gebruiken dat gebrek aan levensmiddelen dus ook als chantagemiddel. Vrouwen die met The Guardian spraken, vertelden dat sommige soldaten zelfs seks eisen in ruil voor toegang tot verlaten gebouwen.

Een vrouw vertelt dat ze toestemming kreeg om eten, keukenapparatuur en parfum te stelen uit een verlaten gebouw nadat ze seks had gehad met een soldaat. "Ik ben geen dief", zei ze. "Wat ik heb meegemaakt is onbeschrijfelijk. Ik deed het alleen om mijn kinderen te voeden."

Verschrikkelijke verhalen

Derk Segaar is hoofd internationale hulp van het Nederlandse Rode Kruis en woonde jarenlang in Sudan. Onlangs bezocht hij een vluchtelingenkamp bij de grens met Zuid-Sudan. "Je zag drie tenten waar een hele lange rij voor stond: voedselhulp, een tent waar mensen hulp konden krijgen bij het terugvinden van familieleden en als laatste de vrouwendokter. Niet iedereen die daar komt is het slachtoffer van verkrachting, maar het viel wel gelijk op."

Van meerdere vrouwen uit verschillende regio's kreeg hij verschrikkelijke verhalen over seksueel geweld te horen. Segaar: "Het is moeilijk in te schatten hoeveel het precies plaatsvindt, maar het is duidelijk dat het op grote schaal gebeurt."

Volgens Segaar is dat het gevolg van totale wetteloosheid. "We horen telkens weer dat iedereen in Sudan vogelvrij is. De twee partijen zijn daar aan het vechten en de burgers zijn het slachtoffer. De strijdende groepen weten dat ze zich vreselijk kunnen misdragen, zonder dat het consequenties zal hebben."

'Ik weet waar ze toe in staat zijn'

Naar verwachting zal de voedselonzekerheid in Sudan de komende tijd alleen maar toenemen. Segaar vreest dat dat ook zal gelden voor mensenrechtenschendingen en zulke vormen van uitbuiting. "In eerste instantie proberen mensen te vluchten, maar niet iedereen heeft daar de middelen voor", vertelt hij. "Op het moment dat je in zo'n gevaarlijk gebied bent, ben je erg kwetsbaar."

In de tijd dat Segaar nog in Sudan woonde, vond er ook op grote schaal etnisch geweld plaats. Voor de VN onderhandelde hij toen met strijdende groeperingen om te zorgen dat hulporganisaties toegang konden krijgen tot de conflictgebieden. Met de leiders van zowel het Sudanese leger als de RSF zat hij regelmatig rond de tafel. "Ik weet waar de groepen toe in staat zijn. Dat deze twee legers nu zo hevig met elkaar in gevecht zijn, betekent niet veel goeds."

'Topje van de ijsberg'

Noor Rijnberg van Artsen Zonder Grenzen is net anderhalve week terug uit Sudan. In een ziekenhuis in Darfur behandelde ze tweeëneenhalve maand lang zwangere vrouwen en slachtoffers van seksueel geweld.

Rijnberg: "Het verontrustendste is eigenlijk dat de mensen die bij ons in het ziekenhuis terecht kwamen samen maar het topje van de ijsberg vormen. Van collega's uit vluchtelingenkampen buiten Sudan weten we dat veel seksueel geweld gepleegd wordt door gewapende groepen, maar die zag ik in Darfur maar heel weinig terug in de ziekenhuizen. Uit angst voor wraak zullen veel slachtoffers bang zijn om medische hulp te zoeken, met alle gevolgen van dien."